O‘zbekiston respublikasi davlat soliq qo‘mitasi huzuridagi fiskal instituti guruh: ss-m-2M-23 talabasi Xamrayeva Umida Ismatjonovn
Iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlar
Yüklə 52,99 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Foydalanilgan adabiyotlar
|
Iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlar
Amerika Qo'shma Shtatlari iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlarni o'rganish uchun bir nechta faktorlar mavjud: Ishsizlik darajasi va iqtisodiy o'sish tempilari: Ishsizlik darajasi va iqtisodiy o'sish tempilari o'rtasidagi munosabatni tushunishda muhimdir. Agar iqtisodiy o'sish yuqori bo'lsa, ishsizlik darajasi kamayishi kutiladi. Buning o'zgarishi uchun vaqt va sabr kerak bo'lgan o'zgaruvchilar ish bilan bog'liqdir. Sarmoya va korporativ soha: Sarmoya va korporativ soha o'rtasidagi munosabatlar iqtisodiy o'sish va ishsizlikni ta'sir qilishi mumkin. Agar sarmoya va korporativ soha yaxshi rivojlangan bo'lsa, yangi ish o'rinlari yaratilishi va ishga kirish imkoniyatlari oshishi mumkin. Sotsial siyosat: Sotsial siyosatlar, masalan, minimal ish haqqi, ish bilan bog'liq qonunlar, ish bilan bog'liq ravishda munosabatlar, ish haqqining to'lash shartlari va boshqa sotsial kafolatlar ishsizlik darajasini ta'sir qila oladi. Sotsial kafolat tizimi yuqori bo'lsa, ishsizlik darajasi pasayishi mumkin. O'zlashtirish va sanoat sohasi: O'zlashtirish va sanoat sohasining o'sishi va rivojlanishi ishsizlik darajasini ta'sir qilishi mumkin. Yangi ish o'rinlari yaratilishi, avtomatlashtirish va texnologik o'zgarishlar, o'zlashtirish va sanoat sohasining ishsizlikni kamaytirishi mumkin. Demografiya va pendeldalik: Demografiya va pendeldalikning o'zgarishi ishsizlik darajasini ta'sir qila oladi. Masalan, katta shaharlar va hududlar ish bilan bog'liq sohalar bo'lgani uchun ishga kirish imkoniyatlari ko'p bo'lishi mumkin. Boshqa sohalar esa pendeldalik sababli ishsizlik darajasini oshirishi mumkin. Munosabatlar kompleks va o'zgaruvchan bo'lgan tufayli, iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlarni tushunish va o'rganishning qiyinliklari mavjud. Ular iqtisodiy tahlilchilar, iqtisodiyotshunoslar, hukumat va boshqa tashkilotlar tomonidan kuzatib boriladi. Amerika Qo'shma Shtatlarida iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlar kompleks va o'zgaruvchan bo'lib turadi. Quyidagi muhim faktorlar o'rtasidagi munosabatlarni tushuntirish mumkin: Iqtisodiy o'sish va ish yaratish: Amerika iqtisodiyoti o'sayotgan davomida umumiy ish joylari soni ham o'sgan. Qo'shma Shtatlarda korporativ sektor, sanoat, texnologiyalar sohasi, turizm, xizmatlar sohasi va boshqa sohalar orqali ish imkoniyatlari yaratilgan. Bu o'sish bilan birga ishsizlik darajasi ham pastayib ketgan, lekin ishga kirish imkoniyatlari kengayib, yangi ish o'rinlari paydo bo'lishi mumkin. Ish xavfsizligi va ishlab chiqarish avtomatlashtirish: Texnologiyalar va avtomatlashtirish jarayonida ish bilan bog'liq vazifalar yuzaga kelish imkoniyati cheklangan bo'lishi mumkin. Ba'zi sohalar, masalan, fabrikalarda robotlar va avtomatlar tomonidan amalga oshirilgan ishlar o'rnini egallayishi mumkin. Bu esa ishsizlik darajasini oshirishi mumkin. Iqtisodiy politika va dasturlar: Iqtisodiy politika va dasturlar ish bilan bog'liq jarayonlarga ta'sir qilishi mumkin. Mamlakatning sarmoya siyosati, daromad solishtirish, to'lov solishtirishlaridan foydalanish, korporativ solishtirishlar va investitsiyalar qo'shimcha ish o'rinlarini yaratishda o'zgaruvchanliklar keltirishi mumkin. Moliyaviy kuch va moliyaviy institutlar: Moliyaviy kuch va moliyaviy institutlar ham iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlarga ta'sir qila oladi. Pul moliyasining davlat siyosati, moliyaviy institutlar tomonidan taksiplangan investitsiyalar va sarmoya solishtirishlari ishga kirish imkoniyatlarini ta'sir qiladi. Sotsial va ijtimoiy muhit: Sotsial va ijtimoiy muhit ham ishsizlik darajasi va iqtisodiy o'sishga ta'sir qilishi mumkin. Sotsial tushunchalar, xalqaro mablag'lar, ijtimoiy xizmatlar, iste'molchilarning talablari, yangi sohalar va uskunalarga bo'lgan talablar, mamlakatning darajasiga ta'sir qiladi. Amerika Qo'shma Shtatlarida iqtisodiy o'sish va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlar tartib bilan namoyon bo'lishi mumkin. Shu bilan birga, bu munosabatlar o'zgaruvchan va ko'plik faktorlar bilan ta'sir qiladi. Quyidagi shakllarda namoyon bo'lishi mumkin: Iqtisodiy o'sish bilan kamaygan ishsizlik: Agar iqtisodiy o'sish tezroq bo'lsa, ish bilan bog'liq sohalarda ishchilar talabining o'sishi mumkin. Bu holatda ishsizlik darajasi kamayishi kutiladi va bozorga kirish va ish bilan bog'liq sohalarda ish topish imkoniyatlari oshadi. Bu shaklda iqtisodiy o'sishning ish bilan bog'liq sohalar uchun muhim bir stimul bo'lib, ish bilan bog'liq sohalar o'sishni kuzatib borishi mumkin. Iqtisodiy o'sish bilan o'sgan ishsizlik: Iqtisodiy o'sishning bazi sohalarda yuqori talablarni talab qilishi mumkin va bu esa ishsizlik darajasining o'sishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Masalan, texnologik rivojlanish, avtomatlashtirish va boshqa faktorlar ish o'rinni ko'paytirishi va kuchli ish bilan bog'liq sohalar uchun talablarni pasaytirishi mumkin. Bu o'sishning to'liq tajribasiz ishchilar uchun ishsizlik darajasini oshirishi mumkin. Struktural ishsizlik: Ishsizlikning struktural turlari mavjud bo'lib, bunda ishga kirmoqchi bo'lgan kishilarning bilim va ko'nikmalarining ish bilan bog'liq sohalar uchun talab qiluvchilar talablariga mos kelmay qolishi mumkin. Bu holatda ish o'rni va ish qidiruvchi o'rtasidagi moslik mavjud bo'lmaganligi sababli ishsizlik darajasi oshishi mumkin. Bu muammolar yoshlik ishsizlik va soha o'zgartirishning qiyinligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Sotsial dasturlar va ish haqqlari: Sotsial dasturlar va ish haqqlari, ishchilarning haq va maslahatlarini himoya qilishga yordam beradi va ishsizlik darajasini pasaytirishga intiladi. Sotsial dasturlar, istihdam va sarmoya sohasida ko'plikni rag'batlantirish va daromadning adilligi bilan bog'liq bo'lib, ishga kiranlarning va ish saqlaydiganlarning imkoniyatlarini oshiradi. Shu bilan birga, ishsizlik darajasini ta'sir qiladigan boshqa ko'plik faktorlar mavjud bo'lishi mumkin, masalan, sarmoya sohasidagi tartibsizliklar, sarmoya siyosati, moliyaviy kuch va bozorga kirishning cheklanganligi kabi. Ushbu muammolar va ularga tegishli to'g'ridan-to'g'ri o'tkazilgan ishlar ishsizlik darajasini o'zgartirishi mumkin. Xulosa Xulosa qiladigan bo’lsak, Amerika iqtisodiyoti yanada o'sish va rivojlanish bilan ajralib turadi. Uning asosiy xususiyatlari quyidagilardir: Katta iqtisodiy kuchi: Amerika iqtisodiyoti dunyo bo'ylab eng katta iqtisodiy kuchlardan biri hisoblanadi. Uning bruttonationalproduct (BNP) miqdori ko'proq 21 trilliyon dollar bo'lgan va dunyodagi umumiy iqtisodiy kuchni ko'rib chiqarishda eng yirik o'ringa ega. Katta bozor tizimi: Amerika Qo'shma Shtatlarida erkin bozor iqtisodiyoti rivojlangan bo'lib, ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, import va eksport sohalarida keng faoliyat ko'rsatadi. Korporativ kompaniyalar, innovatsion start-uplar va sarmoya sohasi Amerika iqtisodiyotida muhim o'rinda joylashgan. Innovatsiyalar va texnologiyalar liderligi: Amerika iqtisodiyoti innovatsiyalar va texnologiyalar sohasida dunyoning rivojlangan mamlakatlari orasida o'z o'rni bilan ajralib turadi. Silicon Valley va boshqa texnologik hublar arqonida yangi texnologiyalar yaratilishi, texnologik start-uplar va kompaniyalar o'sishi, texnologik ilg'orlar va muhandislik sohalarida rivojlanishi Amerika iqtisodiyotining boshqa sohalarda ham kengayishi bilan bog'liq. Konsumentlar bozori: Amerika iqtisodiyoti konsumentlar bozori asosida rivojlanadi. Fuqarolar yanada ko'p tovarlar va xizmatlarga ega bo'lib, xarid qilish va harajatlar o'sishi Amerika iqtisodiyotini kuchaytiradi. Konsumentlar o'rtasidagi miqdorlar va ulkan harajatlarning o'sishi ishlab chiqarish va xizmat sohalaridagi faoliyatni o'stiradi. Ishsizlik darajasi: Amerika iqtisodiyoti ishsizlik darajasi o'zgartirishli bo'lishi bilan ajralib turadi. Ishsizlik darajasi iqtisodiy sikllar, sektordagi o'zgarishlar, korporativ ish bilan bog'liq muammolarning yuzaga kelishi va boshqa o'zgaruvchilar bilan bog'liq o'zgaradi. Bundan tashqari, ish bilan bog'liq sohalarda va sohasiz sohada ish o'rinlarining rag'batlantirilishi ham ishsizlik darajasini ta'sir qiladi. Amerika iqtisodiyoti o'zining kuchli bozor tizimi, innovatsiyalar va texnologiyalar liderligi, konsumentlar bozori va o'zgaruvchan ishsizlik darajasi bilan ajralib turadi. Shu sababli, dunyo iqtisodiyotida muhim o'rinni egallaydi va yanada rivojlanishga yo'l qo'ymoqda. Amerika iqtisodiyoti yanada o'smoqda va turli sohalarda rivojlanmoqda. Quyidagi xulosa bilan Amerika iqtisodiyoti haqida umumiy tasvirlash mumkin: Keng rivojlanish: Amerika iqtisodiyoti katta va kuchli bo'lganligi bilan taninadi. Bu mamlakatning bruttoni mahalliy to'lovlar (gross domestic product, GDP) dunyoda eng yuqori darajada. Amerika Qo'shma Shtatlarida turli sohalar, shuningdek korporativ sohalar, xususiy sohalar va sarmoya sohasi keng rivojlanmoqda. Innovatsiyalar va texnologiyalar: Amerika iqtisodiyoti innovatsiyalar va texnologiyalar sohasidagi liderlik bilan ajralib turadi. Bu mamlakat, tarixiy ravishda yuqori darajadagi innovatsiyalar, yangiliklar va texnologiyalar ishlab chiqaradi. Bunday innovatsiyalar va texnologiyalar rivojlanishi, iqtisodiy o'sishni kuchaytiradi va yangi sohalar yaratadi. Bozor tizimi: Amerika iqtisodiyoti bozor tizimi bilan taninadi. Bu mamlakatda katta miqdorda moliyaviy operatsiyalar, eksport va import amaliyotlar, xalqaro savdoni joriy etish va global korporatsiyalar mavjud. Amerika iqtisodiyoti, bozor o'zgarishlari va moliyaviy ko'rsatkichlar bilan bog'liq ravishda o'zgaruvchanlikni namoyon qiladi. Sektoralar: Amerika iqtisodiyoti turli sohalar orasida ajralib turadi. Xususiy sohalar, sanoat, xizmatlar, informatika, kommunikatsiyalar, sarmoya sohasi va bozor xizmatlari katta ahamiyatga ega bo'lgan sohalardir. Turli sohalar o'zaro bog'liqlik va birlashmalarni ta'minlash, iste'molchi mahsulotlarni rivojlantirish va eksport amaliyotlarini kengaytirishga qaratilgan. Ishsizlik darajasi: Ishsizlik darajasi Amerika Qo'shma Shtatlarida o'zgartirishli bo'lib, o'suvchi holatda va sohalarga ko'ra o'zgarishi mumkin. Ishsizlik darajasi iqtisodiy sikllar, sohalardagi o'zgarishlar, korporativ soha va sarmoya sohasidagi innovatsiyalar, migratsiya siyosati va hukumat tomonidan amalga oshiriladigan sotsial dasturlar bilan bog'liq ravishda o'zgaradi. Amerika iqtisodiyoti turli sohalar rivojlanishi, innovatsiyalar, bozor tizimi va o'zgaruvchanlik bilan ajralib turadi. Bu esa mamlakatning katta va dinamik iqtisodiyotini namoyon qiladi. Foydalanilgan adabiyotlar: "The Wealth of Nations" - Adam Smith "Capital in the Twenty-First Century" - Thomas Piketty "Freakonomics: A Rogue Economist Explores the Hidden Side of Everything" - Steven D. Levitt va Stephen J. Dubner "The Big Short: Inside the Doomsday Machine" - Michael Lewis "Thinking, Fast and Slow" - Daniel Kahneman Yüklə 52,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|