O‘zbekiston Respublikasi fanlar akademiyasi Volume 4



Yüklə 0,51 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/13
tarix13.12.2023
ölçüsü0,51 Mb.
#176403
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
alisher-navoiy-ijodining-islomiy-ma-rifiy-asoslari

 
 
 
 
 
21
 
8-fevral 
https://tai.uz/ Xalqaro konferensiya 
did not prevent his works from expressing the national spirit. As a result of the 
analysis, theoretical generalizations are made. 
Keywords:
artistic creativity, Islam, poetry, literature, Koran, hadith, artistic 
and aesthetic factor, Sufism literature, artistic interpretation.eralizations are made. 
 
Sharq-islom adabiyoti shaklni ham, vaznni ham, ijodiy konsepsiyani ham 
Qur‟oni karim va Hadisi shariflardan olgan. Shayx Ahmad Taroziyning “Fununu-l-
balog„a” asarida she‟rning poetik shakliga taalluqli bo„lgan badiiy san‟atlarga 
misollar avval Qur‟oni karim va Hadisi sharifdan, keyin turli shoirlar nazmiy 
asarlaridan keltirilgani ham ushbu fikrni tasdiqlaydi. Masalan, baytning har ikki 
misrasidagi so„zlarning ohangdosh, vazndosh va qofiyadosh bo„lishi talab etiladigan 
tarsi‟ san‟atiga misol sifatida Qur‟oni majiddan quyidagi ikki oyat keltiriladi:
Innal-abrora lafiy na‟im, 
Va innal
-
fujjaro lafiy jahim. (Infitor, 13-14
).
 
Yana: 
Inna ilayna iyobahum, 
Summa inna a‟layna hisobahum. (G„oshiya, 25-26
). 
Shundan so„ng mazkur badiiy san‟atga Rasuli akram (s.a.v.)ning “Kimki 
g„azabiga itoat qilibdi, adabini zoye qilibdi” mazmunidagi hadisi misol qilingan: 
Man 
a‟to‟a g„azabahu, azo‟a adabahu 
[11.85]
.
Tarsi‟ san‟atiga hazrat Navoiyning “Hayratu-l-abror” dostoni munojot qismidan 
olingan quyidagi bayt misol bo„la oladi: 
Kimki boshi sajdada – masjudisen, 
Kimki yuzi qiblada – ma‟budisen 
[8.16]

Tashbeh badiiy adabiyotning xususiyatini to„liq mujassam etadigan san‟at ekani 
ayon. “Fununu-l-balog„a”da ushbu badiiy san‟atga “Yosin” surasidan misol 
keltiradi: 
Val-qamara qaddarnahu manozila hatta „ada ka-l-urjuni-l-qadim 
[11.94]

Ma‟nosi: Biz oyni ham toki u eski xurmo butog„i kabi bo„lib qolguncha manzillarini 
belgilab, tayinlab qo„ygandirmiz. Ushbu oyati karimada “
eski xurmo butog„i kabi
” 
deyilar ekan, Alloh taolo bu orqali insonlarga tashbeh vositasida fikr yuritishni ta‟lim 
beryapti. Shu asosda muborak Hadislarda ham tashbeh asosida fikrning balog„at va 
fasohat bilan bayon etilishi kuzatiladi. Mas.: 
An-nasu savaun kaasnanil-mishti
[11.95]
.
Ma‟nosi: 
Odamlar xuddi taroqning tishlari kabi barobardirlar. 
Alisher Navoiy “Xamsa”sining birinchi dostoni – “Hayratu-
l-abror”da ustozi Abdurahmon Jomiy ta‟rifida quyidagi tashbehlar 
qo„llanilgani kuzatiladi: 
Ko„ksi – haqoyiq duri ganjinasi, Ko„ngli 



Yüklə 0,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin