O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Sinishlardagi birinchi yordam 
Yopiq turdagi sinishlarda shikastlangan a’zoni immobilizasiya qilish
maqsadida transport shinalaridan foydalaniladi, keyin shifoxonaga olib
boriladi. Maxsus transport shinalari bo‘lmagan taqdirda, qo‘l ostida
mavjud bo‘lgan vositalardan: faner, karton, taxtacha va shu kabilardan
foydalaniladi. Agar qo‘l ostida yuqoridagilar bo‘lmasa, qo‘l singanda uni
gavdaga, oyoq singanda – uni sog‘lom oyoqqa bint bilan mahkam qilib
bog‘lanadi. Singan a’zo bilan ehtiyotsiz munosabatda bo‘lganda, bemorni
bir joydan ikkinchi joyga o‘tkazish yoki yotqizishda, suyak parchalari
terini ichki tomonidan jarohatlab, yopiq sinishni ochiq sinishga aylantirib
qo‘yishi mumkin. Bu esa bemorning ahvolini nafaqat og‘irlashtiradi, balki
yaraga infeksiya tushish xavfini tug‘diradi, keyin bu narsa yiringli shamol-
lash jarayoniga va osteomiyelit (suyakning yiringli jarayoni)ga olib kelishi
mumkin.
Ochiq sinishda birinchi navbatda qon oqishini to‘xtatish, jarohat
atrofidagi terini yodning spirtli eritmasi bilan artish va aseptik vositalar
bilan bog‘lab qo‘yish kerak. Keyin singan a’zoga transport shinalari
qo‘yilib immobilizatsiyalanadi. Shundan keyin, ya’ni birinchi yordam
ko‘rsatilgach, keyingi bosqichga o‘tiladi: zambilga joylashtirilib, transport
vositasida shifoxonaga olib boriladi.
Qo‘l va o‘mrov suyaklarining sinishi 
O‘mrov suyagining sinishi to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushgan zarba yoki bil-
vosita shikastlanish natijasida, masalan, qo‘l ustiga yiqilganda kelib
chiqishi mumkin. O‘mrov suyagi o‘rtasidagi uchdan bir qismida sinishlar
ko‘proq kuzatiladi, chunki ayni shu joy tashqariga ko‘proq bo‘rtib chiqqan
va kamroq himoyalangan. Muskullarning tortish kuchi ta’sirida
ichkaridagi suyak siniqlari yuqoriga va orqaga, tashqaridagi siniqlar
pastga va oldinga siljiydi. Suyak pardasi ostidagi sinishlar va darz
ketishlarda siniqlar siljishi bo‘lmaydi.
93

---

O‘mrov suyagi sinishidagi belgilar – og‘riq, yelkaning asimmetriyasi,

ko‘pchilik hollarda singan o‘mrov suyagi siljigan joyda shish ko‘zga
tashlanadi, ba’zan krepitatsiya aniqlanadi.
Birinchi yordam ko‘rsatishda sakkizsimon yoki halqasimon qilib
paxta-dokali bog‘lam qo‘yiladi. Sakkizsimon bog‘lam qo‘yilayotgan
vaqtda bemor o‘tirgan holatda, yordam ko‘rsatuvchi esa uning orqasida
joylashadi. Bog‘lam qo‘yishdan oldin bemorning qo‘ltiqlari ostiga
paxtadan yoki porolondan yostiqchalar joylashtiriladi. Bint (kengligi 10–
15 sm)ni yelka bo‘g‘imi oldidan qo‘ltiq ostiga o‘tkaziladi va orqada
kuraklar o‘rtasida kesishadi. Tola-dokali halqa tayyorlash va halqasimon
bog‘lamni qo‘yish texnikasi juda sodda. Halqani tayyorlash uchun ayollar
paypoqlari (kapronli, trikotajli), ko‘ylak yenglaridan foydalanish mumkin:
ular tola bilan to‘ldirilib, keyin halqa shakliga keltiriladi. Bu halqachalar
bemorning qo‘llariga bittadan kiydirilib, yelkaning yuqori uchdan bir
qismigacha ko‘tariladi, ularni orqasidan tortib kuraklar bir-biriga
maksimal yaqinlashtiriladi, keyin bint bilan tortib bog‘lanadi, lekin
bunday tortish qon aylanishiga xalal bermasligi shart (qo‘ltiq osti va yelka
arteriyalarini siqib qo‘ymaslik kerak).