O’zbekiston Respublikasi mustaqilligining qo’lga kiritilishi Mus
Saylov tizimi. O‘zbekistonda demokratik
jamiyatga xos saylov tizimi barpo
etilishida xalqaro huquq andozalari va
talablariga, ilg‘or chet el tajribasiga mos
saylov qonunchiligi yaratilishi muhim
ahamiyat kasb etdi.
Dastlab saylov tizimini yo‘lga
qo‘yish maqsadida «O‘zbekiston Respublikasining
referendumi to‘g‘risida»
va «O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
saylovi to‘g‘risida» (1991-yil
18-noyabr) qonun qabul qilindi. XX
asr 90-yillarining boshida saylovlar,
saylov o‘tkazish tartiblari to‘g‘risida
Markaziy saylov komissiyasi raisi
Sh. Mirziyoyevga Prezidentlik
guvohnomasini topshirmoqda.
2016 y. 14-dekabr.
bir qator qonunlar qabul qilindi. Jumladan, «O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisiga saylov to‘g‘risida»gi, «Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar
Kengashlariga saylov to‘g‘risida»gi va «Fuqarolar saylov huquqlarining
kafolatlari to‘g‘risida»gi qonunlar shular jumlasidandir.
Saylovlar Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tashkil etiladi,
komissiya 1998-yildan e’tiboran mustaqil muvaqqat organ sifatida faoliyat
boshlagan bo‘lsa, 2014-yildan esa doimiy organ sifatida tashkil etildi.
Markaziy saylov komissiyasi va uning a’zolari o‘z faoliyatini har qanday
davlat organlari, jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslardan mustaqil
holda amalga oshiradi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarda 18 yoshga to‘lgan
fuqarolarning saylash huquqiga ega ekanligi, O‘zbekiston Prezidenti saylovi,
Oliy Majlis saylovi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlari
saylovi umumiy, teng, to‘g‘ridan-to‘g‘ri saylov huquqi asosida yashirin
ovoz berish yo‘li bilan o‘tkazilishi mustahkamlab qo‘yilgan.
Har bir fuqaro – saylovchi bir ovozga ega. 35 yoshdan kam bo‘lmagan
fuqaro O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, 25 yoshga to‘lganlar Oliy
Majlisga, 21 yoshga to‘lganlar viloyat, tuman va shahar Kengashlariga
deputat etib saylanish huquqiga ega.
Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga binoan, mamlakat
Prezident saylovi, Oliy Majlisning Qonunchilik palatasiga hamda Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqorgʻi Kengesiga, viloyatlar, tumanlar,
shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlariga saylov tegishlicha ularning
konstitutsiyaviy vakolat muddati tugaydigan yilda — dekabr oyi 3-oʻn
kunligining 1-yakshanbasida oʻtkaziladi.