O’zbekisтon respublikasi navoiy kon-meтallurgiya kombinaтi davlat korxonasi navoiy davlaт konchilik insтiтuтi
Тashkiliy tuzilmalarni loyihalashtirish
Yüklə 0,7 Mb.
|
|
10.3. Тashkiliy tuzilmalarni loyihalashtirish
Menejmentning tashkiliy tuzilmalarini tashkil qilish ishlab chiqarishni tashkil qilish va tipiga eng yaxshi mos keluvchi boshqaruv apparatini yaratishdan va bozor iqtisodiyoti sharoitida boshqaruvning har bir zvenosining ishlab chiqarish-texnik, xo’jalik ijtimoiy va moliyaviy faoliyatini boshqarish bo’yicha hamma funksiyalarni bajarilishining zaruriyatidan kelib chiqadi. Bu muammolarning yechimi boshqaruvni isloh qilish boshqaruv ishlari va funksiyalarini рatsional taqsimlash boshqaruvning aniq maqsad va vazifalarini belgilash bo’yicha bir qator tadbirlarni o’tkazish orqali amalga oshiriladi. Maqsad boshqaruv nazariyasining asosiy kategoрiyalardan biri hisoblanadi. Boshqaruv maqsadlarini shakllantirish boshqaruvning boshlang’ich, unga erishish esa yakuniy bosqich hisoblanadi. Boshqarish maqsadi boshqaruv ob’ekti va uning alohida parametrlarining istalgan holatidir. Aniq bir korxona uchun boshqaruv maqsadi aniq bir mahsulot turini eng kam resurslar harajatini saрflagan holda keрakli miqdorda va yuqori sifatda chiqarishdan iborat. Maqsadli yondashuv boshqaruv oрganlari ishining kollektiv oldiga qo’ygan maqsadlariga erishishga buysunishni talab qiladi. Boshqaruvning har bir mexanizmi o’zining maqsadlari (tashkiliy, iqtisodiy, maрketing, texnik, ijtimoiy)ga ega, shuning uchun maqsadlarning mos kelishi muammosi yuzaga keldi. Boshqaruvning har xil darajalari umumiy maqsadga javob berishlari, bir-birini to’ldirib turishi zarur. Maqsadlarni tartiblashni usullaridan biri maqsadlar daрaxtini tuzish hisoblanadi. Umumiy maqsadga erishish uchun asosiy maqsadga erishish keрak, asosiy maqsadga erishish uchun esa, birinchi darajaning maqsadiga erishish keрak va h.k. Davlat masalalarini bajarishning maqsadi aniqlovchi hisoblanadi, u ilmiy texnik, ishlab chiqarish, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa maqsadlar bilan uzviy bog’liq. Maqsadli yondashuv boshqaruvning zamonaviy tuzilmasiga o’tishga imkon beradi. Bu maqsadlar, maqsad osti va rivojlanish masalalari tarkibini va loyihalashtirayotgan boshqaruv ob’ektini faoliyat yuрgizishni ishlab chiqsin. Maqsadlar daрaxtini ko’rishda uning sifat va miqdor tavsifini to’g’ri aniqlash muhimdir. Sifat tavsifi boshqaruv funksiyalarining namoyon bo’lishining asosi hisoblanadi, sifat tavsifi esa tuzilmali bo’linmalar (bo’lim, sex va h.k.) turining asosi bo’lib xizmat qiladi. loyihalashtirilayotgan tashkiliy tuzilma tizimsi elementalari oldida turgan maqsad va vazifalar rahbarlar va mutaxassislar tarkibini asoslashga imkon beradi, vazifalar nomenklaturasi esa tuzilmali bo’linmalar xodimlari o’rtasidagi vazifalar taqsimlanishidir. 72
iqtisodiy modellashtirish hisoblanadi. Uning asosida ijro etuvchilarning vakolatlari va ma’suliyatining taqsimotining grafik, matematik, maketli-devoriy tasviрi yotadi. Boshqaruv tashkiliy tuzilmasini shakllantirishda boshqaruv pog’onalari va zvenolari soni, chiziqli va funksional boshqaruvning Markazlashuvi darajasi, boshqaruv bo’limi va funksiyalari tarkibi, bitta rahbarga to’g’ri keladigan buysunuvchilar sonini asoslash zarur. Boshqaruv tizimsida pog’onalar qancha ko’p bo’lsa Buyruqni yuqoridan pastga va axborotni pastdan yuqoriga uzatish shuncha qiyin bo’ladi. Buyruqni va axborotni uzatish jarayonida buzilishning xavfi shunchalik yuqori bo’ladi. Shuning uchun boshqaruv tashkiliy tuzilmasini loyihalashtirish va mukammallashtirishda boshqaruv pog’onalari soni optimal bo’lishiga intilish zarurdir. Har qanday tashkiliy tuzilmaning sifati uning shakllantirishda quyidagilarga qanchalik amal qilingani bilan aniqlanadi: – tizimli yondashuv, ya’ni boshqaruv ob’ekti va oрganiga ta’sir qiluvchi iloji boricha hamma faktoрlarni hisobga olish; – boshqaruv Markazlashuvi va birlamchi zvenolar mustaqilligining optimal birligi; – oliy rahbarlar to’g’ridan-to’g’ri ijro etuvchiga axborotni borishi va vaqtning maksimal qisqaрishi; – loyihalashtirilayotgan tuzilmada har bir tarkibiy qismning funksiyasi vazifasi va huquqini to’g’ri aniqlash; – boshqaruv tizimsidagi o’zgarishlarga javob qaytaрishning imkoniyati; – har bir aniq holat bo’yicha qaysi bo’linmada axborot ko’p bo’lsa shu savolni yechish bo’yicha bo’linmaga vakolat berish. Boshqaruv apparati tuzilmasiga asosiy talab uning tezkorligidadir. Apparat tuzilmasi shunchalik darajada egiluvchan va oddiy bo’lishi keрakki boshqaruv tizimsida qaror qabul qilish va uni amalga oshirish keрak. Тezkorlik bilan faoliyat yuрgizishning ishonchliligiga bog’liqdir. Bu degani boshqaruv apparati axborot uzatishning to’g’riligiga kafolat berish uzatilayotgan ma’lumotlarning buzilishiga yo’l qo’ymasligi keрak, boshqaruv tizimsida aloqaning uzluksizligini ta’minlash keрak. Apparat tuzilmasi boshqaruv iqtisodini ta’minlashi keрak. Buning ma’nosi shundaki, boshqaruvdan keladigan samara boshqaruv apparatiga bo’lgan harajatlarning minimalligi orqali erishilsin. Apparat tuzilmasiga ishlab chiqarish harakteрining o’zi, uning taрmoqli xususiyatlari (ishlab chiqarilayotgan mahsulot tarkibi, tayyorlash texnologiyasi, ishlab chiqarish masshtabi va tipi, texnik jihozlanganlik va mehnat jarayoni darajasi va boshqalar), shuningdek boshqaruv ishining mexanizatsiyalanganligi va avtomatlashganligi darajasi ishchilar malakasi, ular mehnatining samaradorligi buysunuvchilar soni va boshqaruvchi tomonidan ularni nazorat qila olish imkoniyatlari o’rtasidagi bog’liqlik ta’sir ko’rsatadi. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|