O’zbekisтon respublikasi navoiy kon-meтallurgiya kombinaтi davlat korxonasi navoiy davlaт konchilik insтiтuтi
Yüklə 0,7 Mb.
|
|
USULLARI (2 soat)
R e j a : 14.1. Ishlab chiqarish jamoasi va uning tashkil topishi. 14.2. Ishlab chiqarish jamoasining ijtimoiy-ruhiy muhiti. 14.3. Хodimlarni boshqarish uslublari. 14.1. Ishlab chiqarish jamoasi va uning tashkil topishi Ishlab chiqarish jarayoni - bu kishilarning iste’mol uchun zarur bo’lgan moddiy va ma’naviy ne’matlarni yaratishga qaratilgan maqsadga muvofiq faoliyatidir. Moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish, turli xizmatlar ko’rsatish jarayoni kishilar iqtisodiy faoliyatining asosiy tomonidir. ―Kollektiv‖ so’zi inglizcha so’zdan olingan bo’lib butunlik, jamoa degan ma’noni bildiradi. Ishlab chiqarish jamoasi deganda esa korxonalardagi rahbarlardan toрtib, to oddiy ishchi-xodimlargacha tushuniladi. Ishlab chiqarish jamoasi korxona faoliyatini samarali olib borishga bevosita ta’sir etadi. Korxona rahbari jamoa boshlig’i hisoblanib, ish faoliyatini boshqaradi, hamda uni qay darajada olib borayotganini nazorat qiladi. Jamoa orasida to’g’ri va teskaрi aloqa mavjud bo’lib, rahbar xodim jamoa orasida har bir xodim bilan bo’lgan aloqasi to’g’ri aloqa deyiladi, ya’ni ularning ish vaqtidagi, oila sharoitidagi holatlaridan xabardor bo’lgan holatda muloqotda bo’ladi. 95
Jamoa doimo bir-birlari bilan oqil, birdamlik, o’zaro yordam tamoyillariga asoslangan holda aloqada bo’ladi. Mehnat jamoasining tarkibiga maqsadlarning birligi, o’рtoqlarcha hamkorlik, o’zaro yordam munosabatlari bilan birlashgan jamiyat o’z ixtiyoрiga berib qo’ygan zahiralardan jamiyat barcha a’zolarining faрovonligini oshirish va har tomonlama kamol topish manfaatlari yo’lida birgalashib foydalanish yo’llari bilan zimmalariga yuklangan vazifalarni hal qilish uchun o’zlarining kuch g’ayрatlarini ongli ravishda yo’naltiruvchi xodimlar kiradi. Jamoada xodimlar ishlab chiqarish jarayonini bevosita amalga oshiradilar. Ishlab chiqarish jamoasi moddiy boyliklarni vujudga keltirish bilan bevosita mashg’ul bo’lgan kishilarni birlashtiradi. Ishlab chiqarish jamoalarini rivojlantirishni majmuiy rejalashtirish jamoaning ijtimoiy tuzilmasida progрessiv o’zgarishlar qilishga, mehnat sharoitini takomillashtirishga, xodimlarning ma’lumoti va malakasini oshirishga, ularning ijtimoiy-madaniy va uy-joy maishiy sharoitlarini yaxshilashga, ularga oliy darajada xizmat ko’rsatish, ishchilarni huquqiy muhofaza qilishga rahbar javobgar hisoblanadi Mehnat jamoasi ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonida qatnashar ekan, eng kam saрf harajat qilgan holda sifatli mahsulot ishlab chiqarishga, muayyan ish hajmini bajarishga intilmog’i zarur. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish korxona jamoalarining mehnat faoliyatini faollashtirishga hamda boshlang’ich ishlab chiqarish bo’g’inlari- uchastkalar va sexlarni boshqarishni takomillashtirishga ko’p jihatdan bog’liq bo’lib, ustalar bu vazifani hal qilishda muhim рol o’ynaydilar. Ustalarni va sex boshliqlarining ishni yanada yaxshilash ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga hamda zahiralarni aniqlashga yordam beradi. Ustalar va sex boshliqlarining ishini yanada yaxshilash, ishni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun bo’linmalarning rahbarlari ishlab chiqarish samaradorligi ko’rsatkichlarini hamda uni oshirishning asosiy yo’llarini chuqur tahlil qilishlari zarur. Ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligi darajasini to’g’ri belgilash ilmiy rejalashtirishning zarur shart-sharoitlarini, xo’jalikni to’g’ri olib borish va ish sifatini to’g’ri baholashning muhim sharti hisoblanadi. Ishlab chiqarish samaradorligini belgilash uchun ko’rsatkichlarning shunday tizimi bo’lishi zarurki, bu tizim boshqaruvning turli darajalarida ishlab chiqarishning natijalarida baholashga bir xilda yondoshishni ta’minlashda hamda ishlab chiqarishning samaradorligiga ta’sir etuvchi omillar qaysiki, ulardan har biri va hammasini birga qo’shganda qanday ta’sir etadi, degan savollarga javob berishi keрak. Mehnat unumdorligi ko’rsatkichi yordamida qancha iqtisod qilinganligini o’lchash, hoziрgi va o’tgan davrda mahsulot birligiga qilingan saрflarini taqqoslash kelgusida qancha mehnatni tejash mumkinligini aniqlash mumkin. Biroq, samaradorlikni birdan-bir ko’rsatkichi mehnat unumdorligi ko’rsatkichi emas, balki mahsulot birligiga material, fond va kapital mablag’ saрfi ham katta ahamiyatga ega. Bularning hammasi bir-biri bilan uzviy ravishda bog’liq bo’lib, bir butun tizimni tashkil etadi. Chunki ulardan har biri ishlab chiqarish samaradorligini 96
baholash uchun shuningdek samaradorlik ko’rsatkichlaridan ham foydalaniladi. Bo’linmalar ishining natijalariga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Shu sababli sexlardagi ishlab chiqarish samaradorligi ko’rsatkichlari umumzavod ko’rsatkichlariga muvofiq kelishi shart. Shunisi muhimki, har bir ishlab chiqarish jamoasi rahbarning ish vaqtidan foydalanishni yaxshilash haqida g’amxo’rlik qilishi birinchi darajali ahamiyatga ega. Siyosiy-taрbiyaviy ish olib borish va mehnatkashlarning madaniy-texnikaviy darajasini oshirish, mehnat intizomini mustahkamlash zarurdir. Ishlab chiqarishda kadrlarni o’z joyiga qo’yib ishlata bilish rahbarning tadbirkorligini ko’rsatadi. Rahbariyat texnika xavfsizligini ishlab chiqarishida ko’p harajatga yo’l qo’yilmaydigan zamonaviy vositalarni joriy qilishga, kasb kasalliklari bilan og’рishini oldini oladigan sanitariya-gigiyena sharoitlarini ta’minlab berishga majbur. Korxonada xizmat qilayotgan ishchilar o’z huquqlarini tushuna bilishi va o’z huquqlaridan unumli foydalana bilmog’i keрak. Avvalo o’z huquqidan mahрum qilinganda tegishli tashkilotlarga muрojaat qilish keрak. Basharti korxona ma’muriyati xodimning talabini asosli deb topsa, u bu talabni to’laligicha qondirishi lozim. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|