O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi guliston davlat universiteti kurs ishi mavzu: Pedagogikaga oid o'quv qo'llanmalar va ulardan foydalanish yo'llari

1.3. O'qitishning multimedia texnologiyasi.
O'qitishning multimedia texnologiyasi Kompyuter texnologiyalarining jadal rivojlanishi ta'lim jarayonini yangi bosqichga ko'tardi, bu o'z o'rnida ta'lim mazmunini, metod va shakllarini qa>ta ko'rib chiqish, yangi bilim va ko'nikmalar bilan yanada boyitish zaruriyatini tug'dirdi. lobora shaklianib bora\otgan kompyuter-axborot madaniyati axboromi etkazish va qabul qilishda yangi munosabatlarni keltirib chiqaradi. Fikrlashning yangi turini hosil qiladi. Bunda inson informatsion koinot bilan o'zaro muloqotga kirishadi. Telekommunikatsiya (telefon, televidenie. radio) tarmoqlarining kompyuter tarmoqlari bilan birikishi yagona jahon axboroi makonini - raultimediani tashkil etadi. Ushbu makonning eng muhim qismi internet tarmog'i va ayniqsa, uning gipermedia (World Wide Web (vsemirnaya pautina) - butun dunvo o'rgimchak to'ri). gipermediapochta, videokonferentsiya xizmatlaridir. Multimedia ma'nosi ("ko'p muhitlik") zamonaviy axborotlar texnologiyasi bo'lib, kompleks tushunchani anglatadi. Multimedia axborotning turli ko'rinishlari matn, jadval, grafik, nutq, animatsiya (multiplekalsiya), videotasvir, musiqa yordamida axborotni yig'ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish vazifalarini bajaradi. Multimedia "inson-kompyuter" interfaol (dialog) ma'lumolning yangi takomiliashgan pog'onasi bo'lib, bunda foydalanuvchi juda keng va har tomonlama axborot oladi. Multimedia vositalaridan hordiq chiqarish, ta'lim olish, reklama kabi sohalarda ham foydalaniladi. Multimedia vositalari asosida taiaba, o'quvchilarga ta'lim berish va kadrlarni qayta tayyorlash hozirgi kunning dolzarb masalalaridan hisoblanadi. Multimedia — bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida o'quv materiallarini o'quvchilarga etkazib berishning mujassamlashgan holdagi ko'rinishidir. Ta'lim jarayonida multimedia vositalarini qo'llash pedagogik va psixologik nuqtai nazardan juda katta ahamiyatga ega. Bunda beriladigan materiallar chuqurroq o'zlashtiriladi, vaqtni tejash imkoniyatiga erishiladi, olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq vaqt saqlanadi. Multimediani qo'llash uchun quyidagi texnik vositaiar kerak bo'ladi: kompyuter, lazer disklarini o'qiydigan CD-ROM qurilmasi, SB - ovoz haritasi, AS - 43 faol kalonka. CD - kompakt disk, eng zamonaviy kompyutcrlarda yuqoridagi qurilmalarning ba'zilari kompyuter ichiga joylashtirilgan.
Kompyuterlashtirilgan darslarning eng oddiy turi mashg'ulotni taqdim etish texnologiyasidir. Bu usulda dars o'tish uchun o'qituvchi ovoz xaritasi va kolonkasi mavjud bo'lgan kompyuter. multimedia proektori va MS Power Point 97 dasturi yordamida o'tilajak dars uchun kompyuterda slaydlar yaratiladi. Slaydlar ma'lum mavzuni yorituvchi matn, rasm. jadval. animatsiya effektlari, o'zlashtirish darajasini tekshirish uchun testlar, ovoz, videorolik va hokazolardan tashkil topadi. Ular manliqiy ketma-ketlikda biriktiriladi. Slaydlarni almashtirish payti - interval belgilanadi.Talaba tasvirni ko'radi va eshitadi. Bunday dars o'tishningtexnikjihatdan ikki usuli mavjud: 1-usul - agar kompter tarmog'i borbo'lsa. har bir talaba o'z monitorida ko'radi. 2- usul agar multimedia proektori mavjud bo'lsa, tasvirlashni ekran yoki doskaga tushirib ko'rsatish mumkin. J.! Belgilangan vaqt intcrvalida slaydlar almashib turadi, har bir slaydda muliimedia vositalarining istalgan kombinatsiyasi ko'rsatiladi. Multimedia hozirda juda tez rivojlanayotgan zamonaviy axborot texnologiyalaridan bo'lib, u quyidagi xususiyatlarga ega:
• an'anaviy axborot turlarini: matn. jadval, turli xil bezaklar, nutq, musiqa. telekadrlar, videofilmlardan parchalar, lavhalar, animatsiya ko'rinishidagi axboroilarni o'z ichiga oladi:
• video va audio axborotlarni kompyuterda qa\ta ishlash va aks ettirish uchun markaziy harakatchanligini, ma'lumotlar o'tkazish shinasining o'tkazish qobiliyatini. video xotira hajmini, katta sig'imli tashqi xotirani, kompyuter kirish chiqish kanallari bo'yicha almashuvi tezligini taxminan ikki baravar oshirish talab etiladi:
• "inson-kompyuter-inson" interfaol muloqotning yangi darajasini ta'minlash. muloqot jarayonida foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni olishi. Ta'lim sohasida multimedia vositalari yordamida tinglovchilarga bilim berish afzalliklari quyidagilardan iborat:
• ta'lim jarayonida berilayotgan materiallarni chuqurroq va mukammalroq o'zlashtirish imkoniyatining mavjudligi;
• ta'lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqini yanada oshirish;
• dars jarayonida bilim olish vaqtini qisqartirish natijasida vaqini lejash imkoniyatiga erishish;
• olingan bilimlarning kishi xotirasida uzoq muddat saqlang qolishi va uni amaliyotda qo'llash mumkinligi.Masofadan o'qitish tcxnologiyasi Masofadan o'qitish kunduzgi va sirtqi ta'lim olish, shu bilan bir qatorda o'qitish jarayonida kompyuter va telekommunikatsiya texnologiyalariga asoslangan eng yaxshi odatdagi va inovatsion (yangi zamonaviy) o'qitish uslublaridan foydalanuvchi ta'lim olish turidir. Bunda o'quvchi maxsus o'qitish vositalari majmuiga va o'qituvchi bilan telcfon, faks. oddiy pochta, elektron pochta orqali bog'lanish imkoniyatlariga ega bo'lgan holda o'ziga qulay bo'lgan joyda shaxsiy reja bo'yicha o'qiydi. Kompyuter vositalaridan foydalanish orqali dastlabki informatsiyalarni faqat o'qituvchilardan emas. balki interfaol o'qilish dasturlari orqali ham olish mumkin. O'quvchi informatsiya vositalaridan chegaralanmagan holda foydalanib. o'zining mustaqil ishida xohlaaan vaqtda istagan mavzu bo'yicha maslahat oladi. Bundan tashqari kompyuter unga o'z-o'zini doimo nazorat qilib borishi imkoniyatini beradi. Bu esa o'qishga qiziqish uyg'otadi va ishlarida ijodiylik darajasini kuchaytiradi. O'quv matcrialining giperniatn shaklidan foydalanish interfaol o'qitishning ochiq tizimini barpo qiladi va o'quvchiga xohlagan dastur hamda o'qitish tcxnologiyasini tanlash imkoniyatini beradi. Ya'ni tizim uning individual imkoniyatlariga moslashadi. o'qitish erkinlashib o'quv rejasi va majburiy auditoriya tadbirlariga qattiq bog'lanmaydi. Bu holatda o'qituvchining vazifasi o'quv jarayonini boshqarishdan iborat bo’lib qoladi.

II Bob. Darsga qo’yiladigan talablar.

2.1 Har bir dars oldiga quyidagi talablar qo’yiladi:

• 
  tarbiyaviy talab,
  
• 
  didaktik talab,
  
• 
  tashkiliy talab.