Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Mavzu: Infografikani yaratish texnologiyalari. Infografikaning tarkibiy qismlari. Infografika yaratishga oid dasturiy ta’minotlar

Reja

1. 
   Infografikani yaratish texnologiyalari.
   
2. 
   Infografikaning tarkibiy qismlari.
   
3. 
   Infografika yaratishga oid dasturiy ta’minotlar
   

Infografika ma'lumotlarni taqdim etish va vizual aloqa uchun samarali vosita sifatida uzluksiz ta’lim jarayonida muhim o’rin egallamoqda. Infografika ma'lumotlarni taqdim etish uchun keng imkoniyatli va samarali vosita, fan yuzasidan terminlarni tushuntirish, taqdimotlarni soddalashtirish, aloqalarni xaritalash, tendentsiyalarni ko'rsatish va asosini ta'minlashga mo’ljallangan zamonaviy texnologiyadir. Ushbu texnologiya multisensor va multimodal yondashuvga asosan, ya'ni qisqa matn va visual obyektlardan tashkil topadi. Ular qiyin, murakkab va mavhum ma'lumotni vizual ko’rinishga aylantirish, turli dizaynlar orqali ifodalash uchun xizmat qiluvchi vositadir. Infografika texnologiyasidan foydalanish orqali jozibali tasvirlar, mavhum g'oyalarni tushunishni osonlashtiradi, shuning uchun ular ta’lim tizimida va boshqa sohalarda xam keng ko’lamda taraqqiy etmoqda.
Ushbu texnologiya ta’lim jarayonida quyidagi vazifalarni o’z ichiga oladi:

• 
  axborotni tezroq uzatishga yordam beradi
  
• 
  kengaytirilgan hamkorlik, tushunish, jalb qilish imkonini yaratadi
  
• 
  o’quvchilarning ta’lim-tarbiya jarayoniga o„zaro ta’siri va ishtiroki
  
• 
  murakkab jarayonlarni soddalashtirish va osonroq tushuntirish
  
• 
  bir nechta tushunchalarni solishtirish va qarama-qarshi qo'yishda yordam berish
  
• 
  tizimli va rejali foydalanilganda taqdimotlarni namoyish qilish
  
• 
  hisobotlar, loyiha yoki tadqiqotning ma'lumotlari va xulosalarini yoritib berish
  

Infografika o'qitishni osonlashtirish uchun muhim vosita bo'lib xizmat qilishi mumkin. Informatika va axborot texnologiyalari va boshqa fanlardan dars mashg’ulotlari bilan bog'liq taqdimotlarni tushuntirish va yetkazib berishda muhim ro’l o’ynaydi.
Chet olimlari Damyanov va Tsankovlarning o’z maqolalarida infografikani ta’lim jarayonidagi o’rniga quyidagi mulohazalarni keltirib o’tishgan “Infografika ma'lumotlar vizualizatsiyasi, illyustratsiyalar, tasvirlar va matnlarni birlashtirgan grafik dizayn sifatida ifodalashdir. Bundan tashqari ma'lumotlar yoki bilimlarning vizual tasviriga ishora qiladi. Bu bir qarashda tushunarli bo'lishi kerak bo'lgan vizual formatda ma'lumotlarni uzatuvchi axborot grafikasi. Shunday qilib, infografika - bu nominal matnga ega bo'lgan rasmlar, tasvirlar, diagrammalar yoki diagrammalar to'plamidir” .
Waralak Vongdoiwang Siricharoenning “Infographic Role in Helping Communication for Promoting health and well-being” nomli maqolasida komponentalarni quyidagi uchta tur bo’yicha tavsiflagan:
1) Vizual elementlar (rang, grafik, piktogramma, xaritalar, belgilar va boshqalarni nazarda tutadi)
2) Tarkib elementlari (faktlar, ma'lumotnomalar, statistik ma'lumotlar, matnlar va boshqalarni nazarda tutadi)
3) Bilim elementlari (xulosalar, xabarlar va boshqalarni nazarda tutadi).
Infografika ma'lumotlarni taqdim etish va vizual aloqa uchun samarali vosita sifatida o'qituvchilar orasida mashhurlik kasb etmoqda va ko’plab mualliflar tadqiqotlar olib bormoqda. Infografika istiqbolli, ma'lumotlarni taqdim etish uchun keng imkoniyatli va samarali vosita sifatida talim jarayonida foydalanish bo’yicha ma’lumotlar keltirilgan.
“Tushunchalarni tushuntirish, taqdimotlarni soddalashtirish, aloqalarni xaritalash, tendentsiyalarni ko'rsatish va asosiy ta'minlash tushunchalari”. Ular multisensor va multimodal yondashuvga, ya'ni matn va vizuallarga amal qilgan holda tadqiqot olib borganlar.
“Murakkab va mavhum ma'lumotni vizual hikoyaga aylantirish uchun vosita sifatida”. Yuqorida takidlab o’tilgan ilmiy maqolalarda infografika haqida ma'lumotlar berilgan ammo zamonaviy texnologiyalarga tadbiqlari keng yoritilmagan.
Infografika komponentlari Infografikaning beshta komponentini mavjud bo’lib ular quyidagilar:

• 
  infografikaning sarlavhasi;
  
• 
  tushuntirishi (mazmun mohiyatini yoritilishi);
  
• 
  kiritilgan elementlar;
  

• 
  ma'lumotlarning kelib chiqishi;
  

• 
  infografika haqida ma'lumot beruvchi yorliqlar
  

Ta’lim tizimida foydalaniladigan infografika turlari Ta’lim tizimida murakkabligi asosida infografika quyidagi toifalarga bo'lingan, ular:

1. 
   Animatsiyalangan infografika foydalanuvchi o’zgacha ijodiy g’oyalarni taqdim etish va tomoshabinlar e’tiborini jalb qilmoqchi bo’lganida ranglar, poplar, tovushlar, silliq o„tishdan foydalanadi.
   
2. 
   Taqqoslash infografikasidan taqqoslash qilish uchun foydalaniladi. Ikki yoki undan ortiq hodisalar, harakatlar, g'oyalar, jarayonlar, mahsulot, ma'lumotlar, ma'lumotlar, shaxslar yoki joylar grafiklar, tasvirlar, rasmlar va boshqalar.
   
3. 
   Geografik infografika oddiydan murakkabgacha bo’lgan keng doiradagi ma’lumotlarni qamrab oladi. Tushunishga yordam beradi, murakkab ma'lumotlar va ularni yanada sodda va tushunarli qilish. Bu ma'lumotlar to'plamlarini taqqoslash sifatida ishlashi mumkin.
   
4. 
   Turli darajadagi axborotni ierarxik tarzda tushuntirish uchun ierarxik infografikadan foydalaniladi.
   
5. 
   Axborot infografikasi - bu ma'lumotlarni osonlik bilan yaratishga qaratilgan axborotning vizual tasviri birinchi qarashda tushunarli bo’ladi.
   
6. 
   Interfaol infografika Snap ilovasi foydalanuvchilarga diagramma va grafiklarni qanday birlashtirganini ko'rsatadi.
   
7. 
   Ro'yxat infografikasi o'quvchilar va auditoriya e'tiborini jalb qilish va oshirishda samarali jalb qilish, foydalanuvchilarga ma'lumotlarni ro'yxatlarga ajratish imkonini beradi, bu ularni oddiy ro'yxatlardan ko'ra jozibali qiladi.
   
8. 
   Fotografik infografika axborot yoki tushunchani tushuntirish uchun fotosuratlar va matnlardan foydalanadi.
   
9. 
   Jarayon infografikasi murakkab g'oyalar, tushunchalar va vizual tasvirlarni soddalashtirish uchun ishlab chiqilgan.
   
10. 
    Vaqt jadvali infografikasi murakkab ma'lumotlarni soddalashtiradi va uni qiziqarli va tushunishni osonlashtiradi. Agar foydalanuvchi muayyan voqea tarixini tasavvur qilish yoki asosiy ma'lumotlarni ajratib ko'rsatish niyatida bo’lsa bu tur mos keladi.
    
11. 
    Vizual infografika foydalanuvchi ma'lumotlarning asosiy qismini qisqartirishni va uni qisqartirishni xohlasa ishlatiladi va aniq va axborot almashish salohiyatini oshirishga xizmat qiladi.
    

Infografikalarni loyihalashtirishda quyidagi tamoyillarga amal qilish zarur. O’qitishda yordam beradigan sifatli infografika uchun to'rtta mezon muhim o’rin egallaydi. Mazmun, tegishlilik, foydali, xulosa. O'quv jarayoni uchun ularni mukammal dizaynda ishlab chiqarish o’quvchilarda tez eslab qolish, foydali ma’lumotga ega bo’lish va minimallashtirish bilan aloqani maksimal darajada oshirishda yordam beradi.
Infografikani ishlab chiqarish va loyihalashda quyidagi yetti muhim jihatni yodda tutish kerak:
1. Maqsadlarni aniqlash
2. Mavzuni tanlash
3. Matn, rasm, grafik va illyustratsiyalarning muvozanatli integratsiyasi birlashtirilgan bo'lishi kerak
4. Taqdimotda jozibadorlik, soddalik va tushunarlilik
5. Vizual tasvirlar, videolar, tovushlar, animatsiyalarning muvozanatli kombinatsiyasi
6. Ko'rsatilgan havolalarning haqiqiyligi va ishonchliligi
7. Talabalar saviyasiga mosligi