O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi

3.4 Xotirani tuzilishi, vazifalari va magistralga ulanish ta’moyillari

Mikroprotsessor tizimining xotirasi ma'lumotlar va buyruqlarni vaqtinchalik yoki doimiy saqlash vazifasini bajaradi. Xotira miqdori tizim tomonidan amalga oshirilgan algoritmlarning ruxsat etilgan murakkabligini, shuningdek, tizimning ma'lum darajada va tezligini belgilaydi. Xotira modullari xotira chiplarida (operativ yoki doimiy) amalga oshiriladi. Keyinchalik, mikroprotsessor tizimlarida flesh xotira ishlatiladi (ingliz tili - flash memory), bu kontentni qayta yozish qobiliyatiga ega bo'lmagan uchuvchan xotira. Xotiradagi ma'lumotlar hujayralarda saqlanadi, ularning soni protsessorning ma'lumotlar shinalari soniga teng. Odatda sakkizta (masalan, 8, 16, 32, 64). Ruxsat etilgan xotira xujayralari soni manzil shinalarining soni 2N sifatida aniqlanadi, bu erda n-manzil shinalarining soni. Ko'pincha xotira miqdori xotira xujayrasining kattaligidan qat'i nazar baytlarda o'lchanadi. Bundan tashqari, quyidagi katta xotira birliklari ishlatiladi: kilobayt-210 yoki 1024 bayt (belgilangan Kb), megabayt — 220 yoki 1 048 576 bayt (belgilangan Mb), gigabayt-230 bayt (belgilangan Gb), terabayt — 240 (belgilangan Tbayt). Misol uchun, agar xotira 65 536 hujayradan iborat bo'lsa, ularning har biri 16- bit bo'lsa, unda xotira 128 Kb hajmiga ega. Xotira hujayralari to'plami odatda tizim xotirasi maydoni deb ataladi. Xotira modulini tizim magistraliga ulash uchun manzilni dekoder (selektor), magistral nazorat signallarini qayta ishlash sxemasi va ma'lumotlar tamponlarini (Rasm 3.5). Operativ xotira o'qish va yozish davrlarida tizim magistrallari bilan muloqot qiladi, doimiy xotira faqat o'qish davrlarida. Odatda tizimda bir nechta xotira modullari mavjud, ularning har biri xotira maydonida ishlaydi. Manzilni tanlash faqat xotira maydoni manzillarining qaysi maydonini ma'lum xotira moduliga ajratilganligini aniqlaydi. Nazorat qilish sxemasi kerakli daqiqalarda xotira ruxsatini (CS) va xotirada (WR) ruxsat beruvchi signallarni ishlab chiqaradi. Ma'lumotlar buferlari xotiradan magistralga yoki magistraldan xotiraga ma'lumotlarni uzatadi. Mikroprotsessor tizimining xotira maydonida odatda maxsus funktsiyalarni bajaradigan bir nechta maxsus joylar mavjud. Dastlabki ishga tushirish dasturining xotirasi har doim doimiy (ROM) yoki flesh xotirada ishlaydi. Bu sohada protsessor uoqishdan keyin ishlay boshlaydi va RESET signali bilan qayta tiklanadi.

3.5-rasm.Xotira modulining ulanish sxemasi

Xulosa

Mening kurs loyihamning yozilishi sodda va qulay ko’rinishga ega. Unda ko’rsatilgan kattaliklar va keltirilgam malumotlar aniq tuzilishga ega. Kurs loyihamda kirish qismi bilan boshlanib, unda respublikamizda gaz va neft sohasida qilinayotgan ishlar va kurs loyixa mavzusiga oid malumotlar keltirilib. Kurs loyixaning dolzarbligi ko’rsatilgan.

Mavzuning texnik iqtisodiy asoslash bo’limida loyiha uchun kerak bo’lgan barcha ko’rsatkichlar tavsiflangan. Loyihaing texnologik qismida texnologik jarayon tavsifi va asosiy jarayonning hisobi keltirilgan. O’lchash asboblari va avtomatlashtirish bo’limida jarayonning asosiy apparatida ketadigan kimyoviy jarayon kattaliklari avtomatlashtirilgan.
Mehnatni muhofaza qilish bo’limida gazni qayta ishlash sexi, portlash xavfiga ega bo’lgan korxonalardan ekanligini eslatib, uni A kategoriyasiga kirgizilgan. Atrof muhit muhofazasi bo’limida sexdan chiqadigan gaz, suyuqlik, qattiq chiqindilar va ularni bartaraf qilish yo’llari bayon etilgan. Loyihaning iqtisodiy qismida sanoatni iqtisodiy baholash ishchi va xizmatchilarni o’rtacha oylik maoshlari hisoblab ko’rsatilgan.
Davlat asboblar tizimi tarkibiga kiruvchi seriyali tartibda ishlab chiqariluvchi asboblar va avtomatlashtirish vositalarini qo`llash maqsadga muvofiq bo`ladi. Ularning qo`llanishini loyihada qat`iy asoslab berilishi zarur. Bu holda tanlangan qurilmalar va avtomatlashtirish vositalarining sozlash parametrlari qabul qilingan boshqaruv algoritmi (rostlash qonuni) bo`yicha bajarilishi zarur. Sozlash parametrlarini hisoblash usullari. Boshqaruv sxemalarini montaj qilish, sozlash va ishlatishda prinsipial sxemalardan qo`shish sxemalari ishlab chiqiladi.