O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulu g‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universitetining jizzax filiali

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MIRZO ULU G‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI

Axborot tizimlari va texnologiyalari kafedrasi

Axborot tizimlarini loyihalashtirish fanidan
Mustaqil Ish

Mavzu: BPMN 2.0 boshqaruv elementlari
Bajardi: 21-21 guruh G‘aniyeva Gulzona
Tekshirdi: Ergashev Sirojiddin

JIZZAX 2023

Mavzu: BPMN 2.0 boshqaruv elementlari
Reja:

1. 
   Kirish (Nazariy ma’lumotlar)
   
2. 
   BPMN 2.0 boshqaruv elementlarini dolzarbligi (muhimligi, vazifasi)
   
3. 
   BPMN 2.0 boshqaruv elementlarining qo‘llanilish soxalari (Qo‘llaniladigan soxa turlari, vazifalari)
   
4. 
   BPMN 2.0 boshqaruv elementlarining tadqiqotlari (Shu paytga qadar qilingan ishlar, va ularning mualliflari, tarixi)
   
5. 
   BPMN 2.0 boshqaruv elementlarini usullari (Algoritmlari, Metodlari, Texnologiyalari, Dasturiy vositalari)
   
6. 
   Natija (Misollar: Chizma, model yoki diagramma shaklida)
   
7. 
   Mulohaza (Avzalligi, kamchiliklari mulohaza shaklida)
   
8. 
   Xulosa (Ishni o‘rganish davrida olingan bilimlardan chiqargan muallif xulosalar)
   
9. 
   Adabiyotlar (Foydalanilgan adabiyotlar)
   

Kirish
BPMN - jarayonni modellashtirish va biznes jarayonlar diagrammasida (BPD) biznes jarayonlarini tavsiflash uchun grafik belgi. BPM ning muhim komponenti sifatida, u kompaniya hajmi yoki sanoatidan qat’i nazar, tashkilotlarga o‘z biznes jarayonlarini vizuallashtirish va optimallashtirish imkonini beradi. Ushbu modellashtirish tilidan foydalangan holda, ish bosqichlari izchil ifodalanadi va shuning uchun jarayonning barcha ishtirokchilari uchun oson tushuniladi. Bu jarayonlarni tavsiflash va biznes jarayonlarini loyihalash va amalga oshirish o‘rtasida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan aloqa bo‘shliqlarining oldini olish uchun shunga o‘xshash tilni qo‘llaydigan texnik va biznes foydalanuvchilari, tahlilchilar, texnik ishlab chiquvchilar va biznes menejerlari uchun biznes jarayonlarini boshqarishni osonlashtirishga qaratilgan. Shunday qilib, jarayonlarning aloqasi butun tashkilot bo‘ylab soddalashtirilgan. BPMN 2001 yilda ishlab chiqilgan. Ko‘p sonli qayta ko‘rib chiqishlardan so‘ng Object Management Group® (OMG) 2010 yilda BPMN 2.0 ni nashr etdi. Metamodel shuningdek, texnologik vosita yordamida texnik avtomatlashtirish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan ijro semantikasini ham o‘z ichiga oladi.
BPMN spetsifikatsiyasi biznes jarayonlarini diagrammalar shaklida ko‘rsatish uchun konventsiyalarni va ularning XML-dagi tavsifini tavsiflaydi . BPMN ham texnik mutaxassislar, ham biznes foydalanuvchilari uchun mo‘ljallangan. Buning uchun til murakkab semantik tuzilmalarni aniqlash imkonini beruvchi intuitiv elementlarning asosiy to‘plamidan foydalanadi . Bundan tashqari, BPMN spetsifikatsiyasi biznes jarayonini tavsiflovchi diagrammalarni bajariladigan modellarga qanday aylantirish mumkinligini belgilaydi. BPMN 2.0 spetsifikatsiyasi ham bajariladigan va ko‘chma (ya’ni, bitta sotuvchidan bitta muharrirda chizilgan jarayon BPMN 2.0 ni qo‘llab-quvvatlasa, butunlay boshqa sotuvchining biznes jarayonlari dvigatelida bajarilishi mumkin).
BPMN ning asosiy maqsadi barcha biznes foydalanuvchilari uchun tushunarli bo‘lgan standart konventsiyalar to‘plamini yaratishdir. Biznes foydalanuvchilari jarayonlarni yaratuvchi va takomillashtiradigan biznes-tahlilchilarni, jarayonlarni amalga oshirish uchun mas'ul bo‘lgan texnik ishlab chiquvchilarni va jarayonlarni kuzatuvchi va boshqaradigan menejerlarni o‘z ichiga oladi. Shuning uchun BPMN biznes-jarayonni loyihalash bosqichi va uni amalga oshirish bosqichi o‘rtasida bog‘lovchi bo‘lib xizmat qilish uchun mo‘ljallangan.
Hozirgi vaqtda biznes jarayonlarini modellashtirish uchun bir nechta raqobatbardosh standartlar mavjud. BPMN ning tarqalishi asosiy biznes-jarayon tushunchalarini (masalan, davlat va xususiy biznes jarayonlari, xoreografiyalar) hamda murakkabroq tushunchalarni (masalan, istisnolarni hal qilish, tranzaksiyalarni qoplash ) ifodalash usullarini birlashtirishga yordam beradi.