49
Yorug’likning yutilish qonunini chiqarish uchun chizma
I=I
o
-
x
(4.9)
Bunga
Buger qonuni deyiladi.
- yutilish koeffisenti bo’lib, yorug’lik to’lqin uzunligidan, modda
kimiyoviy tarkibidan va modda holatidan bog’liq bo’lib, intensivlikdan bog’liq
emas.
1
x
da intensivlik e – marta kamayadi, normal sharoitda xavo uchun 10
-3
m
-1
,
shisha uchun 1m
-1
, metallar uchun 10
6
m
-1
.
Har qanday modda tanlab yutish xususiyatiga ega. Masalan, suv va suv bug’i
infroqizil nurlarni kuchli yutadi. Odatdagi shisha ko’rinadigan nurlarni yaxshi
o’tkazadi, infroqizil nurlarni ancha zaiflashtiradi, ultrabinafsha nurlarni deyarli
butunlay yutadi. Tirik o’simliklarning barglari ko’rinuvchi spektrning yashil (0,52
<
< 0,6 mkm) va to’q qizil (
> 0,7 mkm) sohalaridan tashqari butun sohani
kuchli yutadi. Bunday yutishga barglardagi pingment xlorofil sabab bo’ladi.
Yorug’likning yutilish uning molekulalar bilan o’zaro ta’siri tufayli sodir
bo’lgani uchun yutilish qonunini molekulaning ba’zi bir xarakteristikalari bilan
bog’lash mumkin. n– molekula konsentrasiyasi,
- molekula yutilishining
effektiv kesimi.
U holda (4.9) I = I
o
e
-
nx
(4.12) yoki
I = I
o
e
cx
Bularga
Buger – Lambert – Beyer qonuni deyiladi.
n- molyar konsentrasiya,
– yutilishining tabiiy molyar ko’rsatkichi.
cx
o
I
I
10
Laboratoriya amaliyotida ko’p ishlatiladi.
o
I
I
(4.13)
o’tkazish kreffisenti deyiladi.
D = lg(
1
) (4.14)
eritmaning optik zichligi deyiladi.
Buger – Lamber – Beyer qonuniga asoslanib bo`yalgan eritmalarda modda
konsentrasiyasini aniqlashning bir qator fotometrik usullari mavjud (konsentrasion
kolorimetriya).
Yorug’likning sochilishi ham ko’rsatkichli qonunga bo’y sunadi:
I = I
o
e
-ml
(4.15) m – sochilish ko’rsatkichi.
Dostları ilə paylaş: 
