O‘zbekistOn Respublikasi Oliy
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ikkinchi bob. madaniyatning asOsiy sOhalaRi
O‘zbekiston Respublikasida «Ta’lim to‘g‘risida»gi qonun, «Kadrlar tayyorlash milliy Dasturi»ning qabul qilinishi, ularda belgilangan asosiy vazifalarning izchillik bilan amalga oshirilishi nafaqat jamiyatning moddiy kuch-qudratini, shu bilan birga ilmiy-ma’naviy salohiyatini yuksaltirishga ham xizmat qilmoqda. Bu jarayonning mohiyatini qisqacha tarzda quyidagilar bilan izohlash mumkin: — ta’lim uzluksizligini ta’minlash. Buning oqibatida ta’limning yangicha vorisiylik va uzluksizlik tizimini yaratish jarayoni izchillik bilan yuz bermoqda, raqobatbardosh ta’lim muassasalari tashkil etilmoqda, bozor munosabatlari talablariga ustuvor ahamiyat berilmoqda, bozor sharoitida ta’lim xizmati imkoniyatlari, ilmiy kadrlar tayyorlash sifati tubdan o‘zgarmoqda; — ta’lim jarayoni mazmuni har tomonlama ijodiy isloh qilinmoqda, insonparvarlashtirilmoqda, boy intellektual, ma’naviy an’analar va umuminsoniy qadriyatlarga asoslangan davlat standartlari talabiga muvofiq yangilanmoqda, ta’lim sub’ekti shaxsiga, uning fan va bilimlarga o‘ta beriluvchanligiga, umumta’limiy faolligiga, mustaqil fikrlash qobi-liyatini shakllantirishga katta e’tibor berilmoqda; — ma’naviy-axloqiy tarbiya va ma’rifiy ishlar uyg‘unligiga erishil moqda. Yangi avlodga boy milliy madaniy-tarixiy an’analar, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga asoslanib ma’naviy-axloqiy tarbiya berishning samarali tashkiliy, pedagogik shakllari va usullari ishlab chiqilmoqda, qo‘llanilmoqda. Shaxsning tarbiyasi va har tomonlama kamol topishiga ustuvor ahamiyat berilmoqda. Ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning jamiyat umummadaniyati taraqqiyotiga ko‘rsatadigan ta’siri masalasi ijobiy hal etilmoqda; — ta’lim sifatini ta’minlash sohasida izchillik ta’minlanmoqda. Bunda kasb ta’limi sifatini nazorat qiladigan va, ayni vaqtda, ta’limni boshqarish organlaridan mustaqil faoliyat ko‘rsatadigan davlat attestatsiya xizmati tashkil topmoqda. Mamlakatimizning iqtisodiy va madaniy rivojlanish talablariga javob beradigan davlat ta’lim standartlari ishlab chiqilmoqda va izchillik bilan amalga oshirilmoqda. — iste’dodli bolalar va iqtidorli yoshlarni ilmiy qadriyatlar ruhida tarbiyalash izchillik bilan amalga oshirilmoqda. Buning uchun iste’dodli yoshlarning respublika zahirasini aniqlash ishlari keng ko‘lamda olib borilmoqda, ularni o‘qitish metodologiyasi, psixologik-pedagogik va tashkiliy shart-sharoitlari yaratilmoqda. Bunda nafaqat xorij tajribalaridan ijodiy foydalanish, shu bilan birga, yoshlarning jahonning eng nufuzli oliy o‘quv yurtlarida ta’lim olishlariga keng yo‘l ochilmoqda; — ilmiy-pedagogik kadrlar salohiyatini rivojlantirish yo‘lga qo‘yilmoqda. Pedagogik kadrlar obro‘-e’tiborini, mas’uliyatini ko‘tarish va professional madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan davlat siyosati amalga oshirilmoqda. Shu maqsadda pedagogik kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlashning 86 madaniyatshunOslik asOslaRi ta’lim rivojiga samarali ta’sir etadigan tizimi yaratildi. — fanning ta’lim jarayoni bilan bog‘liq shakllarini taraqqiy ettirish ijobiy natijalar bermoqda. Ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida fundamental va amaliy tadqiqotlar qilinmoqda, ta’lim sifatini oshirishda ilmiy ishlanmalar va pedagogik tadqiqotlarning ahamiyati ortib bormoqda. Ayniqsa, fundamental va amaliy tadqiqotlarga ustuvor ahamiyat berilmoqda, yoshlarning ilmiy-texnikaviy ijodkorligi har jihatdan qo‘llab-quvvatlanmoqda. Ilmiy muassasalarning eksperimentlar o‘tkazish faolligi ortib bormoqda; — ishlab chiqarish bilan ta’lim tizimi integratsiyasi ta’minlanmoqda. Bu jarayonda o‘quv-ishlab chiqarish markazlarini tashkillashtirish rag‘batlantirilmoqda, ular zamonaviy texnikaviy jihozlanmoqda. Ishlab chiqarish korxonalarining ilmiy-texnikaviy muammolarni yechish sohasidagi ishtiroki, salohiyati va imkoniyatlari kengayib bormoqda, akademik, ayniqsa, kasb-hunar kollejlariga homiyligi faollashmoqda; — ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini boshqarish sohasida samarali hamkorlik amal qilmoqda. Ta’limning me’yoriy-huquqiy ta’minoti mukammallashib bormoqda, muassasalarning o‘z-o‘zini boshqarishi mustaqillashmoqda; — ta’lim bozori rivojlanmoqda. Ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida marketing yo‘li bilan xizmat ko‘rsatishning raqobat usullari shakllanmoqda, davlat va nodavlat ta’lim muassasalari tarkib topmoqda, ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida raqobat muhiti yuzaga kelmoqda, ularni davlat yo‘li bilan nazorat qilish amalga oshirilmoqda, pulli xizmatlar tizimi hayotga kirib bormoqda; — ta’lim tizimini axborotlashtirish keng tus olmoqda. hozirgi zamon informatsiya texnologiyalari, kompyuterlashtirish, kompyuter va internet tarmoqlari orqali ta’lim jarayonini axborotlashtirish taraqqiy etmoqda, ommaviy axborot vositalari, ayniqsa, televideniye va radioning ta’limning intellektual ta’sirini oshirishdagi roli ortib bormoqda, fan va ta’limning noshirlik imkoniyatlari kengaymoqda; — moddiy-texnikaviy baza mustahkamlanmoqda. Ta’lim muassasalari uchun zamonaviy binolar qurilmoqda, ularning moddiy-texnikaviy imkoniyatlari ortib bormoqda, ta’limning barcha darajalarini kompyuterlashtirish va axborotlashtirishning texnikaviy vositalari rivoj topmoqda; — ta’lim tizimini moliyalashtirish takomillashtirilmoqda. Bu sohada davlat byudjeti va byudjetdan tashqari mablag‘lar tushumi, o‘z-o‘zini moddiy ta’minlash, chet el investitsiyalarini ta’lim sohasiga jalb etish, davlat grantlarini qo‘lga kiritish kabi manbalar muhim o‘rin tutmoqda; — ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida ijtimoiy tegishli hamda davlatning qo‘llab-quvvatlashi keng jalb etilmoqda. Pedagogik va ilmiy faoliyatning maqomini yuksaltirish bo‘yicha davlat siyosati amalga oshirilmoqda, bu soha xizmatchilariga bilimni oshirish, salomatlikni mustahkamlash, hordiq chiqarish bo‘yicha tegishli |