O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi buхоrо muhаndislik tехnоlоgiya instituti

1. Gravitatsion sovuq ajratish.
Bu usul saqlagichlarda neft va suv juda ham aralashmaganda neftdagi 
qatlam suvi 50 % va undan yuqori bo`lganda qo`llaniladi. Emulsiyalarning sovuq 

---

6 
gravitatsion parshalanishi uchun deemulgatorlar ishlatiladi. Neftni yig`ish tizimiga 
deemulgatorlarni haydash emulsiyalarning quvuruzatkichlarda hosil bo`lishini 
oldini oladi va mavjud emulsiyalarni parchalashga yordam beradi. Bu bilan neft va 
suvni neftni tayyorlash qurilmalariga birgalikda uzatish imkonini beradi. 
2. Sentrifugalash. 
Sentrifugada hosil bo`luvshi inertsiyaning katta kushi turli zichlikka ega 
bo`lgan suyuqliklarni ajratish uchun ishlatilishi mumkin. (2- rasm). 
2– rasm. Sentrifuganing sxemasi. 
3. Sizdirish (filtratsiya). 
Mustahkam bo`lmagan emulsiyalarni ajratish uchun sizdirish qatlamidan 
o`tkazish mumkin. Sizdirish qatlami sifatida shag`al, maydalangan shisha, yog`osh 
va metall qirindilari, shishasimon tuzilma va boshqalardan foydalanish mumkin. 
Filtrlar kolonnalar ko`rinishida bo`lib, ularning o`lchamlari haydalayotgan 
emulsiya hajmiga, qovushqoqligiga va harakat tezligiga bog`liq. Neft emulsiyasi 
kolonnaga pastdan yuboriladi va filtrdan o`tadi. Bu yerda suv ushlab qolinadi, neft 
esa kolonnaning usti bilan erkin o`tib ketadi. 
4.Issiq kimyoviy qurilmalar (IKQ). 
Hozirgi zamonda suvli neftlarning 80 % i IKQ larda ishlanyapti. IKQlarni 
ishlatishning qulay tomonlari quyidagilar: qurilmani o`rnatishning soddaligi 
(issiqlik almashtirgich, tindirgich va nasos); suv va neft tarkibini keng o`zgarishi 
qurilma ish rejimiga sezilmaydigan darajada ta‘sir qilishi; emulsiyalarning tasnifi 
o`zgarishi bilan uskuna va apparatlarni o`zgartirmagan holda, deemulgatorlarni 
almashtirib turish imkonini beradi. 

---

7 
Neftni deemulsatsiya qilish issiq – kimyoviy qurilmalaridan birini isitish 
bloki BN – M ni ko`rib chiqamiz. Bu qurilma neft emulsiyasini isitish yo`li bilan 
tezlik bilan suvsizlantirishga xizmat qiladi. (5.4– rasm) 
Isitish bloki o`zaro ulangan to`rtta alangali isitgichdan, nazorat – o`lchov 
asboblari blokidan NUA, boshqaruv va signalizatsiya blokidan BSB va himoya 
tusig`idan iborat. 
Issiqlikka shidamli alangali isitgich korpus (4), issiqlik quvuri (2), burama 
spiral (3), varaqasimon kompensator (5), yonish bo`limii (6) va turbina 
ko`rinishidagi gaz yondirgishi (7) dan iborat. 
Isitish bloki quyidagisha ishlaydi. Ajratgichdan so`ng neft emulsiyasi nasos 
yordamida alangali isitgichning quvur orti bo`shlig`iga haydaladi. Bu yerda yonish 
bo`limida (6) yondirilgan gazning issig`i bilan emulsiya qizdiriladi. Issiqlik o`tish 
yo`lini uzaytirish uchun quvur ortiga burama spiral joylashtirilgan. Birinchi 
alangali isitgichda qizdirilgan emulsiya ikkinshi isitgichga yuboriladi. Undan
emulsiya taqsimlovshi kollektor (8) orqali germetiklangan tindirgich (9)ga borib 
tushadi. Bu yerda emulsiya neft va suvga ajraladi. Agar tindirgichdan (9) olingan 
neft tarkibidagi tuz 40 mg/l ni tashkil qilsa, u maxsus aralashtirgichda issiq 
chuchuk suv bilan aralashtiriladi va tuzsizlantiriladi.