O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti O’. T. Toshbekov

25-variant.
1. Tuproqning morfologik belgilarini o’rganish usullari.
2. Tuproq minerologik, mexanik va kimyoviy tarkibining tuproq unumdorligiga ta’siri.
3. Birlamchi va ikkilamchi minerallarning tuproq paydo bo’lish jarayonidagi ro’li.
4. Ph- ko’rsatgich to’g’risida tushuncha.
5. Tuproqning xajm massasini aniqlash usullari.
TEST SAVOLLARI.
1.Tuproq qanday fazalardan tashkil topgan ?
А) gaz, suyuq, qattiq;
В) gaz, xavo, suv, mineral;
С) suv, kolloid, bushliq;
D) bo’shliq, qattiq.

2. Litosfera tekshirilgan qatlamining necha foizi otqindi jinslardan iborat ?

A) 95 %;
B) 90 %;
C) 85 %;
D) 75 %.

3. Tog jinslarning nurash tiplarini qo’rsating ?

A) fizik, ximiyaviy, biologik;
B) suv, shamol, havo;
C)ximiyaviy, o’simlik, mikroorganizim;
D) fizik, o’simlik, mikroorganizimm.

4. Fizik nurash jarayonida tog’ jinslari qanday ta’sirga uchraydi ?

A) fizik, mexanik;
B) o’simlik, mikroorganizm;
C) fizik, suv, havo;
D) havo, fizik, suv.

5. Fizik nurash jarayonida tog’ jinslarida qanday o’zgarish bo’ladi ?

A) dastlabki tarkibi o’zgarmaydi;
B) dastlabki tarkibi o’zgaradi;
C) gidrolizga uchraydi;
D) to’g’ri javob yo’q.

6. Кimyoviy nurash jarayonida tog’ jinslarida qanday o’zgarish boladi ?

A) dastlabki tarkibi o’zgaradi;
B) dastlabki tarkibi o’zgarmaydi;
C) gidrolizga uchraydi;
D) to’g’ri javob yo’q.

7. Кimyoviy nurashda nima sodir buladi?

A) nurash mahsulotlarining dastlabki ximiyaviy tarkibi o’zgaradi;
B) litosfera ustki qatlamlarning yemirilishi;
C) yer ustki qatlamining dastlabki kimyoviy tarkibi saqlanadi;
D) fizik va mexanik ta’sirga uchraydi.

8. Biologik nurash jarayoni nima tasirida amalga oshadi ?

A) o’simlik, hayvonlar;
B) shamol;
C) suv;
D) suv, shamol.

9. Tuproqdagi birlamchi minrallarni ko’rsating ?

A) dala shpati, rogovoya obmanka, kvarts, slyuda;
B) dala shpati, gidroslyuda, kvarts, montmorilonit;
C) dala shpati, slyuda, beydelit, montmorilonit;
D) gidroslyuda, montmorilonit, nontranit, gyotit.

10. Elyuviy nima ?

A) o’z o’rnida qolgan nurash mahsulotini;
B) nurash mahsulotining biror joyga keltirilishi;
C) tog jinslarining nurashi;
D) zich kristal jinslar.

11. Delyuvial yotqiziqlar qanday hosil bo’ladi ?

A) yomg’ir va qor suvlari oqizib kelishidan;
B) daryo suvlari oqizib kelishidan;
C) sel kelishidan;
D) shamol ta’sirida.

12 Allyuvial yotqiziqlar qanday hosil bo’ladi ?

A) daryo suvlari oqizib kelishidan;
B) yomg’ir va qor suvlari oqizib kelishidan;
C) sel kelishidan;
D) shamol ta’sirida.

13 Prollyuvial yotqiziqlar qanday hosil bo’ladi ?

A) sel kelishidan;
B) daryo suvlari oqizib kelishidan;
C) yomg’ir va qor suvlari oqizib kelishidan;
D) shamol ta’sirida.

14. Eo’l yotqiziqlari qanday hosil bo’ladi ?

A) shamol ta’sirida;
B) daryo suvlari oqizib kelishidan;
C) sel kelishidan;
D) yomg’ir va qor suvlari oqizib kelishidan.

15. Ko’l yotqiziqlari qanday hosil bo’ladi ?

A) ko’llarning qurishidan;
B) daryo suvlari oqizib kelishidan;
C) sel kelishidan;
D) yomg’ir va qor suvlari oqizib kelishidan.

16. Lyoss yotqizig’ining tarkibida qanday zarrachalar ko’p bo’ladi ?

A) yirik chang;
B) soz;
C) qum;
D) chang.

17. Prallyuvial yotqiziqlarning tarkibi qanday holda bo’ladi ?.

A) aralash;
B) qatlam-qatlamli;
C) faqat qumli;
D) faqat sozli.

18. Birlamchi minrallar deb nimaga aytiladi ?

A) fizik nurashga uchrab, dastlabki ximiyaviy tarkibini o’zgartirmagan minrallarga;
B) kimyoviy tarkibi o’zgargan minrallarga;
C) fizik nurashga uchrab, dastlabki kimyoviy tarkibini o’zgartirgan minrallarga;
D) nurashga uchramagan minrallarga.

19. Biologik nurash jarayonida nima hosil bo’ladi ?

A) organo-mineral brikmalar;
B) qoldiq moddalar;
C) mineral moddalar;
D) kimyoviy birikmalar.

20. Ikkilamchi minrallar deb nimaga aytiladi?

A) ximiyaviy va biologiq nurashga uchrab dastlabki ximiyaviy tarkibini o’zgartirgan minrallarga;
B) biologik nurashga uchragan minrallarga;
C) fizik nurashga uchragan minrallarga;
D) ximiyaviy va biologik nurashga uchrab dastlabki ximiyaviy tarkibini o’zgartirmagan minrallarga.

21. Birlamchi minrallarni ko’rsating ?

A) Dala shpati, kvars, slyuda;
B) Dala shpati, kvars, gidroslyuda;
C) Gidroslyuda, koalanit, montvorilanit;
D) Gidroslyuda, koalanit, kvars, slyuda.

22. Ikkilamchi minrallarni ko’rsating ?

A) Gidroslyuda, koalanit, montvorilanit;
B) Dala shpati, kvars, gidroslyuda;
C) Dala shpati, kvars, slyuda;
D) Gidroslyuda, koalanit, kvars, slyuda;

23. Litosferaning necha foyizini kislorod tashkil etadi ?

A) 47,2 %;
B) 8,8 %;
C) 32 %
D) 27,6 %.

24. Mexanik elementlar deb nimaga aytilad ?

A) tog’ jinslari va minerallarning ayrim zarrachalariga;
B) O’lchami 0,01 mm. dan qichiq zarrachalarga;
C) har xil o’lchamdagi zarrachalarga;
D) xar xil fraktsiyalarga.

25. Tuproq mexanik tarkibiga qo’rab Kachinsqiy klassifikasiyasi nimaga asoslangan?

A) fizik loyning fizik qumga bo’lgan nisbatiga;
B) tuproq tarkibidagi chang, qum, loy miqdoriga;
C) tuproqda xar xil zarrachalarning miqdoriga;
D) tuproqdagi kolloid zarrachalarning miqdoriga.

26. O’lchami 0,01 mm. dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab o’rta qumoq tuproqni toping?

A) 30-45 %;
B) 70-55 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

27. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab o’rta qumoq tuproqni toping?

A) 70-55 %;
B) 10-20%;
C) 55-40 %;
D) 30-45 %.

28. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab qumloq tuproqni toping?

A) 10-20%;
B) 70-55 %;
C) 55-40 %;
D) 30-45 %.

29. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab yengil qumoq tuproqni toping?

A) 20-30 %;
B) 10-20 %;
C) 55-40 %;
D) 30-45 %.

30. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab og’ir qumoq tuproqni toping?

A) 45-60 %;
B) 10-20%;
C) 55-40 %;
D) 30-45 %.

31. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab yengil soz tuproqni toping?

A) 60-70 %;
B) 10-20%;
C) 55-40 %;
D) 30-60 %.

32. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab o’rta soz tuproqni toping?

A) 70-80 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

33. O’lchami 0,01 mm dan kichik bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab og’ir soz tuproqni toping?

A) >80 %;
B) 10-20%;
C) 55-40 %;
D) 70-80 %.

34. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab yengil qumoq tuproqni toping?

A) 80-70 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

35. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab qumloq tuproqni toping?

A) 90-80 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

36. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab og’ir qumoq tuproqni toping?

A) 55-40 %;
B) >80 %;
C) 70-80 %;
D) 10-20%.

37. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab yengil soz tuproqni toping?

A) 40-30 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

38. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab o’rta soz tuproqni toping?

A) 30-20 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

39. O’lchami 0,01 mm dan katta bo’lgan zarrachalar miqdoriga qarab og’ir soz tuproqni toping?

A) <20 %;
B) >80 %;
C) 55-40 %;
D) 10-20%.

40. Mayda chang zarrachalarining o’lchami nechaga teng?

A) 0,005-0,001mm;
B) 0,05-0,01mm;
C) 1-0,5 mm;
D) 0,25-0.05 mm.

41. Tuproq mexaniq elementlarida, yiriq chang zarrachalarining o’lchami nechaga teng?

A) 0,05-0,01mm;
B) 1-0,5 mm;
C) 0,005-0,001 mm;
D) 0,25-0.05 mm.

42. Tuproq mexaniq elementlarida, o’rta chang zarrachalarining o’lchami nechaga teng?

A) 0,01-0,005 mm;
B) 1-0,5 mm;
C) 0,005-0,001 mm;
D) 0,25-0,05 mm.

43. Tuproq mexanik elementlarida, yiriq qum zarrachalarining o’lchami nechaga teng?

A) 1-0,5 mm;
B) 0,05-0,01 mm;
C) 0,005-0,001 mm;
D) 0,25-0,05 mm.

44. Qanday o’lchamdagi zarrachalar kolloid zarrachalar deyiladi?

A) 0,0002 mm;
B) 0,01-0,001 mm;
C) 0,001-0,005 mm;
D) 0,001 mm.

45. Qanday o’lchamdagi fraktsiyalar tuproqning tosh qismini tashkil etadi?

A) > 3 mm;
B) 0,5-1 mm;
C) 1-3 mm;
D) 0,25-0,5 mm.

46. Fizik qum deb qanday o’lchamdagi zarrachalarga aytiladi?

A) 0,01 mm dan katta;
B) 0,01 mm dan kichik;
C) 0,5-1 mm;
D) 0,01-0,001 mm.

47. Tuproq massasining qancha qismini mineral moddalar tashkil etadi.

A) 80-90 %;
B) 99 %;
C) 70 %;
D) 10 %.

48. Tuproq profili necha qatlamdan iborat va qaysi harflar bilan belgilanadi.

A) 3 ta A,B,C;
B) 3 ta B,G,A;
C) 3 ta A,B,A;
D) 3 ta A, B, B.

49. Dala sharoitida o’ra qanday joyga qo’yilishi kerak?

A) ariq va yo’llardan 15-20 m. ichqariroq va qo’proq maydonni xarakterlaydigan joyga;
B) qo’proq maydonni xarekterlaydigan joyga;
C) dalaning xoxlagan nuqtasiga;
D) ma’lum tuproq tipiga va ko’proq maydonni xarakterlaydigan joyga.

50) O’raning joyini nimaga bog’lash kerak ?

A) harakatlanmaydigan jsimga;
B) atrofdagi narsalarga;
C) harakatlanadigan jsimga;
D) to’g’ri javob yo’q.

51. Tuproqning rangi nimaga bog’liq?

A) chirindi, temir oksidi, kaltsiy karbonat, kremniy oksidi;
B) Suv, kislorod, havo;
C) alyuminiy, kaltsiy karbonat, kremniy oksidi;
D) to’g’ri javob yo’q.

52. Tuproqning qora rangi nimaga bog’liq?

A) chirindiga;
B) temir oksidiga;
C) kremniy oksidiga;
D) Suv, kislorod, havoga.

53. Tuproqning qizil rangi nimaga bog’liq?

A) temir oksidiga;
B) chirindiga;
C) kremniy oksidiga;
D) Suv, kislorod, havoga.

54. Tuproqning oq rangi nimaga bog’liq?

A) kaltsiy karbonat, kremniy oksidi;
B) kremniy oksidiga;
C) Suv, kislorod, havoga;
D) temir oksidiga.

55. Gleyli qatlam qanday harf bilan belgilanadi?

A) g;
B) c;
C) e;
D) b.

56. Chirindili akkumliyativ qatlam qanday harf bilan belgilanadi?

A) A;
B) B;
C) C;
D) g.

57. O’tuvchi qatlam qanday harf bilan belgilanadi?

A) A;
B) B;
C) C;
D) g.

58. Makroagregat deb qanday o’lchamdagi agregatlarga aytiladi ?

A) > 0,25 mm;
B) 0,1-0,25 mm;
C) <0,25 mm;
D) 0,1 mm.

59. Mikroagregat deb qanday o’lchamdagi agregatlarga aytiladi ?

A) <0,25 mm;
B) >0,25mm;
C) 0,1 mm;
D) 0,5mm.

60. Tuproqning asosiy morfologik belgilariga nimalar kiradi?

A) rangi, zichligi, namligi, mexanik tarkibi, donadorligi, yangi yaralma, qo’shilmasi;
B) Genetik qatlami, mexanik tarkibi, donadorligi, yangi yaralma, qo’shilma;
C) Rangi, gleyli qatlam, mexanik tarkibi, donadorligi, yangi yaralma, qo’shilma;
D) to’g’ri javob yo’q.

61) A qatlam qanday nomlanadi?

A) chirindili akkumlyativ;
B) o’tuvchi;
C) gleyli;
D) to’g’ri javob yo’q.

62. B qatlam qanday nomlanadi ?

A) o’tuvchi;
B) chirindili akkumlyativ;
C) gleyli;
D) to’g’ri javob yo’q.

63. Karbonatli qatlam chuqurligini qanday aniqlaysiz ?

A) 10 % li HCl eritmasi tomizib;
B) Ko’z bilan kuzatib;
C) 10 % li HNO₃ eritmasi tomizib;
D) to’g’ri javob yo’q.

64. Tuproqdagi qo’shilmalarga nimalar kiradi ?

A) toshlar, suyaklar, g’isht bulaklari, oyna sinig’i;
B) gips, tuz, karbonatlar, temir oksidi;
C) toshlar, suyaklar, gips, tuz;
D) g’isht bulaklari, oyna sinig’i, karbonatlar, temir oksidi.

65. Tuproqdagi yangi yaralmalarga nimalar kiradi ?

A) gips, tuz, karbonatlar, temir oksidi;
B) toshlar, suyaklar, g’isht bulaklari, oyna sinig’i;
C) toshlar, suyaklar, gips, tuz;
D) g’isht bulaklari, oyna sinig’i, karbonatlar, temir oksidi.

66. Tuproq “monoliti” nima ?

A) tabiiy holati saqlangan tuproq namunasi;
B) dala sharoitida kavlangan kesma;
C) tuproqning unumdor qatlami;
D) to’g’ri javob yo’q.

67. Genezis va genetik qatlam tushunchasini fanga kim kiritgan ?

A) V.V. Dokuchayev;
B) S.S.Neustruyev;
C) L.I.Prosalov;
D) I.P.Gerasimov.

68. Tuproqda suv necha xil holatda bo’ladi ?

A) 3 xil, qattiq, suyuq, gaz;
B) 2 xil, erkin, birikkan;
C) 3 xil, birikkan, erkin,bug’;
D) 2 xil bug’, suyuq.

69. O’simliklarning so’lish namligi nimaga teng ?

A) maksimal malekulyar nam sig’imining 1,5 baravariga;
B) maksimal malekulyar nam sig’imining 3 baravariga;
C) maksimal nam sig’imining 1,5 baravariga;
D) maksimal nam sig’imining 2 baravariga.

70. Sizot suvlari nima hisobiga hosil bo’ladi?

A) gravitatsion suvlarning yig’ilishi hisobiga;
B) kapilyar yig’ilishi hisobiga;
C) pardali yig’ilishi hisobiga;
D) bug’simon yig’ilishi hisobiga.

71. Tuproq eritmasi tarkibida anionlardan qaysilari bo’ladi?

A) NO₂, NO₃, PO₄, HCO₃, Cl, SO₄, CO₃;
B) NO₃, Ca, PO₄, Cl, CO₃;
C) Al, NO₄, PO₄, HPO₄, Cl, SO₄;
D) Fe, Ca, Mg, Na, K.

72. Tuproq reaksiyasi ishqoriy muxitga ega bo’lsa Ph nechaga teng bo’ladi?

A) 7 dan katta;
B) 7 dan kichik;
C) 7;
D) 6-8.

73. Tuproq reaksiyasi qislotali muxitga ega bo’lsa Ph nechaga teng bo’ladi?

A) 7 dan kichik;
B) 7;
C) 8-9;
D) 7 dan katta.

74. Tuproq eritmasi neytral muxitga ega bo’lsa Ph nechaga teng bo’ladi?

A) 7;
B) 7-8;
C) 8-9;
D) 7 dan katta.

75. Tuproq eritmasi kislotali muxitga ega bo’lsa neytrallash ucyun nima solinadi?

A) ohak;
B) gips;
C) chirindi;
D) go’ng.

76. Tuproq eritmasi ishqoriy muxitga ega bo’lsa neytrallash ucyun nima solinadi?

A) gips, ohak;
B) ohak;
C) chirindi;
D) go’ng.

77. Tuproq eritmasi nima?

A) Tuproqning suyuq qismi;
B) Tuproqdagi suv;
C) Anion va kationlar;
D) To’g’ri javob yo’.

78) Sho’rlangan tuproqlar eritmasida qanday elementlar ko’p bo’ladi?

A) Cl, SO₄, CO₃;
B) Fe, Ca;
C) Al, Fe;
D) K, Al, Fe.

79. Nordon tuproqlar eritmasida qanday elementlar ko’p bo’ladi?

A) Al, Fe, H;
B) Fe, Ca;
C) Cl, SO₄, CO₃;
D) K, Al, Fe.

80. Ph ning optimal holati suli uchun qanchaga teng?

A) 5-6;
B) 4-3;
C) 7-8;
D) 9.

81. Ph ning optimal holati lypin uchun qanchaga teng?

A) 4-6;
B) 4-3;
C) 7-8;
D) 9.

82) Ph ning optimal holati beda uchun qanchaga teng?

A) 5,8-6,5;
B) 4-3;
C)7-8;
D) 9.

83. Ph ning optimal holati no’xat uchun qanchaga teng?

A) 5,5-6,4;
B) 4-3;
C)7-8;
D) 9.
84. Ph ning optimal holati choy uchun qanchaga teng?
A) 5-6,5;
B) 4-3;
C) 7-8;
D) 9.

85) Ph ning optimal holati bug’doy uchun qanchaga teng?

A) 6,6-7,3;
B) 4-3;
C)7-8;
D) 9,

86, Ph ning optimal holati g’o’za uchun qanchaga teng?

A) 6,8-8,5;
B) 4-3;
C)5-8;
D) 9.

87. Ph nechaga teng bo’lganida o’simliklar o’sishdan to’xtaydi?

A) <3->9;
B) 4-3;
C)5-8;
D) 9.

88. Lyoss nima?

A) ona jins;
B) tuproq;
C) qum;
D) aralash keltirilma.

89. Tuproq tog’ jinslaridan nimasi bilan farq qiladi ?

A) unumdorligi;
B) g’ovakligi;
C) tarkibi;
D) to’g’ri javob yo’q.

90. Gidroliz jarayoni qaysi nurashda sodir bo’ladi ?

A) A) kimyoviy;
B) fizik;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

91. Gidrotatsiy jarayoni qaysi nurashda sodir bo’ladi ?

A) kimyoviy;
B) fizik;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

92. Oksidlanish jarayoni qaysi nurashda sodir bo’ladi ?

A) kimyoviy;
B) fizik;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

93. Gidroliz jarayoni nima tasirida sodir bo’ladi ?

A) suv;
B) havo;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

94. Gidratatsiya jarayoni nima tasirida sodir bo’ladi ?

A) suv;
B) havo;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

95. Oksidlanish jarayoni nima tasirida sodir bo’ladi ?

A) havo;
B) suv;
C) issiqlik tasirida;
D) to’g’ri javob yo’q.

96. Fisik nurash jarayoni nima tasirida yuzaga keladi?

A) ob-havo va mexanik kuchlar;
B) suv;
C) issiqlik;
D) to’g’ri javob yo’q.

97. Ellyuviy deb nimaga aytiladi?

A) nurash maxsulotlarining o’z o’rnida qolishiga;
B) keltirilmalarga;
C) yotqiziqlarga;
D) tog’ jinsiga.

98. Tuproqning suv o’tkazuvchanligi nimaga bog’liq ?

A) Mexanik tarkibga;
B) Zarrachalarga;
C) O’simliklarga;
D) to’g’ri javob yo’q.

99. Tuproqning suv ko’taruvchanligi nimaga bog’liq ?

A) Mexanik tarkibga;
B) Zarrachalarga;
C) O’simliklarga;
D) to’g’ri javob yo’q.

100. Tuproqning nam sig’imi nimaga bog’liq ?

A) Mexanik tarkibga;
B) Zarrachalarga;
C) O’simliklarga;
D) to’g’ri javob yo’q.

101. Tuproqdagi organik moddalarni kim o’rgangan ?

A) Tyurin va Kononova;
B) Rode va Visotskiy;
C) Middendorf;
D) to’g’ri javob yo’q.

102. Mirzacho’l yangi zonasi sho’rlangan tuproqlarini kim o’rgangan?

A) O.K. Komilov;
B) N.V. Kimberg;
C) A.Z. Genusov;
D) X.M. Maxsudov.

103. Tuproqning suv eroziyasini O’zbekistonda kim o’rgangan ?

A) X.M.Maxsudov;
B) N.V.Kimberg;
C) A.Z. Genusov;
D) O.K.Komilov.

104. Tuproqning shomol eroziyasini O’zbekistonda kim o’rgangan ?

A) Mirzajanov;
B) N.V.Kimberg;
C) A.Z. Genusov;
D) O.K.Komilov.

105.Tuproq fizikasi fanining rivojiga hissa qo’shgan O’zbekistonlik olimlar?

A) M.U. Umarov, J. Ikramov, L.Tursunov;
B) N.V.Kimberg, O.K.Komilov;
C) N.Mirzajanov. X.M.Maxsudov;
D) A.Z. Genusov, O.K.Komilov.

106. Otqindi jinslar tarkibida dala shpati necha % ga teng ?

A) 59,5;
B) 16,8;
C) 3,8;
D) 12.
107. Otqindi jinslar tarkibida rogovaya obmanka necha % ga teng ?
A) 16,8;
B) 59,5;
C) 3,8;
D) 12.

108. Otqindi jinslar tarkibida kvarts necha % ga teng ?

A) 12;
B) 16,8;
C) 3,8;
D) 59,5.

5.