nusxalari mavjud. O‗rshalim Talmudi eramizning III asrlarida Bavliy talmudi
eramizning V asrida tahrir qilingan.
Unda ilgari yahudiylar uchun noma‘lum bo‗lgan o‗ziga xos esxatologik (ya‘ni
oxirat, qiyomat, marhumlarning tirilishi, u dunyodagi ajr va jazo) tasavvurlar o‗z
aksini topgan. Talmudda yahudiylikning marosimlari, urf-odatlari aniq bayon
etilgan bo‗lib, ular 248 ta vasiyat va 365 ta taqiqni o‗z ichiga oladi. SHuningdek,
10
unda qadimiy yahudiylar orasida din, partiya, guruhlar (saduqiylar, farziylar,
esseylar)ning kelib chiqishi haqida tarixiy ma‘lumotlar keltirilgan. Unda bayon
etilgan diniy qonunqoidalar, aqidalar, ko‗rsatmalar yahudiy dinining asosini tashkil
etadi.
Yahudiylar o‗zlarining Yahvega nisbatan sodiq ekanliklarini isbotlash uchun bir
necha rasm-rusumlarni ijro etadilar. Ular yillik va kunlik ibodatlardan,
bayramlardan, marosimlardan iborat. Ibodat uyda ham sinagogada ham birday olib
boriladi. Yahudiylar sinagogasining sharqiy tomonida Toraning nusxalari
saqlanadigan sandiq va Ravvin uchun minbar qo‗yilgan. Ayollar erkaklardan
alohida ibodat qilishadi. Sinagogada ibodat xor shaklida olib boriladi. Yangi
tug‗ilgan o‗g‗il bolalar sakkizinchi kuni xatna qilinadi. Yahudiylikda bir necha tur
oziq-ovqatlar, asosan cho‗chqa, quyon, qo‗shoyoq, tuya, yaxlit tuyoqlilar,
o‗laksaxo‗r qushlar kabi ba‘zi hayvon go‗shtlarini eyish taqiqlanadi.
Yahudiylarning yillik bayramlari ichida eng e‘tiborlisi Peysax (Pasxa) bayramidir.
Bu bayram xristianlarning pasxasidan farqli o‗laroq, yahudiylarning Misrdagi
Dostları ilə paylaş: |
