Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta

4.3. Elektr yuritmani tormozlashdagi o’tkinchi jarayonlarni hisoblash.
Tormozlashda ham o’tkinchi jarayon tenglamalari ishga tushirishdagidek bo’ladi. Tenglamalarning parametrlari tormozlash grafiklaridan olinadi.
Tormozlashda hisoblashlar dan gacha (aktiv M_c), dan gacha bajariladi(reaktiv M_c).
Elektrodinamik tormozlashda o’tkinchi jarayonlar quyidagi tenglamalar yordamida hisoblanadi
;
.
O’tkinchi jarayon vaqti



4.2- rasm: Elektr yuritmani tormozlashdagi o’tkinchi jarayon grafiklari.
4.4. Tanlangan dvigatelni tekshirish.
Tanlangan dvigatel qizishi va yuklanish qobiliyati bo’yicha tekshiriladi. Buning uchun yuritmani yuklanish diagrammasi va dvigatel momentini vaqtga bog’lanish grafigi hisoblanadi va quriladi.
Yuritmani turg’un harakatida
M = M_c ; J(dω/dt) = 0
Ishga tushurish va tormozlashda dinamik momentlar paydo bo’ladi. Ishga tushirishda dvigatel momenti quyidagicha aniqlanadi
M_i = M_c1 + J(dω/dt);
Bu erda, M_c1 – birinchi uchastkadagi static moment qiymati;
J(dω/dt) – ishga tushirishdagi dinamik moment qiymati.
Tormozlashda dvigatel moment quyidagicha hisoblanadi
M_t = M_cn – J(dω/dt);
Bunda M_cn – oxirgi uchastkadagi static moment qiymati, dω/dt hosila Δω/Δt bilan olmashtiriladi.
Qizish bo’yicha dvigatel quyidagi shartga asosan tekshiriladi
M_H ≥ M_e; τ_y≤ τ_d
Bu erda, τ_y – turg’un qizish temperaturasi; τ_d – ruxsat etilgan qizish temperaturasi.
Yuklanish bo’yicha quyidagi shart bajarilishi kerak
M_max/M_H ≤ λ
Bunda, λ – dvigatelni yuklanish qobiliyai.
Agar yuqoridagi shartlar bajarilsa dvigatel to’g’ri tanlangan hisoblanadi, aks holda kattaroq quvvatli dvigatel olinishi kerak.

Xulosa
Men Rahmataliyev Botirali To’qish mashinasini elektr yuritmasini xisoblash va loyixalash kurs loyihasi ishimda dvigatel tanlashni, qarshilik momentlari, inersiya momentlarini hisolashi, qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatellarini tabiiy va sun’iy mexanik xarakteristikalarini hisoblashni va grafigini qurishni, dvigatelni tormozlash xarakteristikalarini qurishni va tormozlash qurilmasini hisoblashni, o’zgarmas tok dvigatelini teskari ulab tormozlashni, elektr yuritmani reostatli ishga tushirishdagi o’tkinchi jarayonlarni hisoblashni, elektr yuritmalaridagi o’kinchi jarayonlar haqida umumiy ma’lumotlarni tanlangan dvigatelimni tekshirish usullarini bilib oldim. Ba'zi zavod mashinalari va bir nechta uy jihozlari yordamchi bilan o'rnatiladi tortish uchun ozuqa, bu tikilgan materialni (odatda ignalar orqasidan) ushlaydi va uni kuch va ishonch bilan tortadi, odatda boshqa turdagi ozuqalar bilan mumkin emas. Puller yemlari kamdan-kam hollarda to'g'ridan-to'g'ri asosiy tikuv mashinasida quriladi. Mashinani shikastlamaslik uchun ularning harakatlari mashinaga o'rnatilgan igna va ozuqa harakati bilan sinxronlashtirilishi kerak. Pullers ham to'g'ridan-to'g'ri tikuv bilan cheklangan yoki deyarli shunday. Qo'shimcha xarajatlar va cheklovlarga qaramay, tortib olinadigan yemlar chodirlar va transport vositalarining qopqoqlari kabi katta og'ir buyumlarni tayyorlashda juda foydali. To’quv mashinalarining dastlabki ta'siri ijobiy va salbiy ta'sir ko'rsatdi, ammo uzoq muddatda salbiy ta'sirlar kamaydi. Ilgari uyda band bo'lgan ayollarning aksariyati endi oilaviy ish haqini oshirib, fabrikalarda ish qidirishlari mumkin edi. Bu oilalarga avvalgi imkoniyatlaridan ko'ra ko'proq kiyim-kechak va buyumlar sotib olish imkoniyatini yaratdi. Uy tikuvchisi uchun tikuvchilik mashinalari o'rtacha kiyim-kechakka talab kam bo'lgan davrda o'rtacha odam uchun kiyim-kechak ishlab chiqarishga imkon berib, ularning daromadlarini samarali oshirdi. Dastlab sanoat tikuv mashinalari ommalashib ketgach, fabrikalarda yoki uyda ishlash bilan shug'ullanadigan ko'plab tikuvchilar o'z ishlarini yo'qotdilar, chunki endi kamroq ishchilar bir xil mahsulot ishlab chiqarishi mumkin edi. Uzoq muddatda, hozirgi ishsiz malakali ishchilar va minglab erkaklar va bolalar oxir-oqibat kiyim-kechak sanoati rivojlanib borishi bilan yaratilgan ish joylarida ish bilan ta'minlanishlari mumkin edi. To’quv mashinasining kiyim-kechak sanoatiga ta'siri boshqa sohalarda ham katta o'zgarishlarga olib keldi. Yangi kiyim-kechak fabrikalarining talabini qondirish uchun paxta ishlab chiqarishni ko'paytirish zarur edi. Natijada paxta ilgari dehqonchilik qilinmagan yangi maydonlarga ekildi. Jarayonga jalb qilingan boshqa sohalar, shuningdek, dastgohlar uchun ehtiyot qismlar etkazib beradigan metall kompaniyalari va tovarlarning ko'paygan miqdorini ko'chirish uchun jo'natuvchilar foyda ko'rishdi.^[31] Tikuvchilik mashinalari kiyim-kechak ishlab chiqarish uchun muhim bo'lishidan tashqari, mebel, pardalar va sochiqlar, o'yinchoqlar, kitoblar va boshqa ko'plab mahsulotlar ishlab chiqarishda ham muhim ahamiyat kasb etdi. Ba'zi zavod mashinalari va bir nechta uy jihozlari yordamchi bilan o'rnatiladi tortish uchun ozuqa, bu tikilgan materialni (odatda ignalar orqasidan) ushlaydi va uni kuch va ishonch bilan tortadi, odatda boshqa turdagi ozuqalar bilan mumkin emas. Puller yemlari kamdan-kam hollarda to'g'ridan-to'g'ri asosiy tikuv mashinasida quriladi. Mashinani shikastlamaslik uchun ularning harakatlari mashinaga o'rnatilgan igna va ozuqa harakati bilan sinxronlashtirilishi kerak. Pullers ham to'g'ridan-to'g'ri tikuv bilan cheklangan yoki deyarli shunday. Qo'shimcha xarajatlar va cheklovlarga qaramay, tortib olinadigan yemlar chodirlar va transport vositalarining qopqoqlari kabi katta og'ir buyumlarni tayyorlashda juda foydali. Kurs loyiha ishini yozish davomida men bilmaganlarimni organdim. Bilganlarimni yanada mustahkamladim. Bu o'rganganlarim menga kelajagim uchun poydevor bolib hizmat qiladi.