O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

Daromadlarning iste’molga sarflanadigan ulushi iste’molga o‘rtacha moyillik (IO‘M) deyiladi:

IO'M 
Iste' mol sarflari hajmi _ С .

Daromadlar hajmi Y



.
Daromadlarning jamg‘armaga ketadigan ulushi esa jamg‘armaga o‘rtacha moyillik (JO‘M) deyiladi:

JO'M 
Jamg' arma hajmi _ S Daromadlar hajmi Y

Bizning misolimizda (16.1-jadval) yillar davomida daromad hajmi oshib borishi bilan IO‘M pasayib, JO‘M esa o‘sib bormoqda. Shunisi ahamiyatliki, iste’molga va jamg‘armaga o‘rtacha moyillik ko‘rsatkichlari iste’mol va jamg‘armaning daromaddagi ulushini anglatar ekan, ulardan birining qandaydir miqdorga o‘zgarishi boshqa birining ham teskari yo‘nalishda xuddi shunday miqdorga

o‘zgarishiga olib keladi. Qisqacha aytganda,
IO'M  JO'M  1,0
bo‘ladi.

Shuningdek, iste’mol yoki jamg‘armaga keyingi qo‘shilgan moyillik ko‘rsatkichi ham ahamiyatlidir. Bu ko‘rsatkich iste’molchi daromadining navbatdagi o‘zgarishi

¹ Manba: Muallif tomonidan taxminiy raqamlar asosida tuzilgan.

uning iste’mol va jamg‘armaga nisbatan munosabati qanday o‘zgarishini aks ettiradi. Daromad hajmining o‘zgarishi natijasida iste’mol sarflari hajmining o‘zgarishi darajasi iste’molga keyingi qo‘shilgan moyillik (IQM) deyiladi, ya’ni:

IQM
_ Iste' moldagi o' zgarish Daromaddagi o' zgarish