O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vaziriligi r. X. Alimov, A. A. Sobirov, S. A. Saydullayeva

- 
HTML – hujjаtningbоsh qisminibelgilаydi. 

- аsоsiy mаtn vа ахbоrоtni belgilаydi. 

(Unordered List) – tаrtibgа sоlinmаgаn ro‗yхаt tegi. 


(Ordered List)-nоmerlаngаn – tаrtibgа kelitirilgаn ro‗yхаt). 


(Definition List)-аniqlаsh ro‗yхаtlаri tegi. 
 
 - 
jаdvаl hоsil qilish tegi. 
1.
HTML 
2.
JavaScript 
3.
PHP 
4.
MySQL 
5.
XML 

---

67 
3-BOB.HTML TILINING GIPERMUROJAATLARI 
§ 3.1. Sayt - hujjatlariga va sayt bo‗limlariga murojaat 
Gipermatn xujjat
– bu boshqa xujjatlarga o‗tish uchun aloqa bog‗lovchi 
murojaatni o‗zida saqlaydigan xujjat[12,14]. U sichqoncha tugmasini bosish orqali 
bir xujjatdan ikkinchi xujjatga tezlik bilan o‗tishni ta‘minlaydi. Bunday aloqalarni 
zamonaviy maxsulotlar dasturlari fayllarida ko‗plab uchratish mumkin. 
Gipermatnga asos qilib ko‗p maqolalarida boshqasiga murojaat qiladigan 
entsiklopedik slovarlarni tashkil etish printsipi olingan. Web – sahifalarga 
joylashtirish mumkin bo‗lgan ko‗plab multimedia ob‘ektlari mavjud. Zamonaviy 
gipermatn xujjatlarda matnning o‗ziga qo‗shimcha qilib ko‗pincha xar xil grafika, 
video va audio ob‘ektlardan foydalaniladi. Aloqa sifatida esa tasvir ishlatiladi.
Gipermurojaat – bu maxsus HTML tegi bo‗lib, unda parametr sifatida zaruriy 
xujjat manzili saqlanadi. Giperaloqa aktivlashganda (zamonaviy grafik brouzerlarda 
bu ish sichqonchaning chap tugmasini bosib amalga oshiriladi) zaruriy Web – 
serverga HTTP – talab (kerakli xujjat nomi bilan) yuboriladi. Gipermurojaat ikki 
qismdan iborat. Uning birinchi qismini murojaat ko‗rsatkichi (anchor), brouzerga 
instruktsiya beradigan, ikkinchi qismi esa murojaatning adres qismi (URL - adres) 
deyiladi. Agar foydalanuvchi sichqoncha kursorini murojaat (ссылкa) ko‗rsatikichiga 
olib kelsa, bu holda u ko‗rsatuvchi belgiga aylanadi (giperaloqaning birinchi belgisi). 
Foydalanuvchi murojaat ko‗rsatkichi bo‗yicha sichqonchaning tugmasini bosib, 
murojaat qilinayotgan xujjatni oladi. 
Murojaat ko‗rsatkichi so‗z, so‗zlar guruhi yoki tasvir bulishi mumkin. 
Murojaatning tashqi ko‗rinishi uning xiliga, usuliga va brouzer ko‗rib chiqish 
dasturining qo‗yilishiga bog‗liq bo‗ladi. Ko‗rsatkichlarning matnli va grafikli xillari 
mavjud. Gipermurojaat ushbu HTML – hujjatning biror elementi bilan boshqa web – 
sahifa yoki biror mustaqil ob‘ekt o‗rtasida aloqa o‗rnatish uchun ishlatiladi. 
Gipermurojaat sifatida matn yoki grafik elementlardan foydalanish mumkin. Umumiy 
qoidaga asosan matnli gipermurojaat sahifada tagiga chizilgan rangli yozuvli qator 

---

68 
ko‗rinishida bo‗ladi. 
Matnli gipermurojaatlarni to‗rtta kategoriyaga bo‗lish mumkin:
Boshqa sayt - hujjatlariga murojaat; 
sahifa bo‗limlariga murojaat; 
elektron pochta manziliga(adresiga) murojaat; 
fayl – ob‘ektlarga murojaat; 
Boshqa web – sahifani chaqiruvchi oddiy gipermurojaatni HTML – hujjatda