O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abu rayhon beruniy nomidagi toshkеnt davlat tеxnika univеrsitеti

Kommunikatsiya xarajatlarini
hisobga olish qiyindir. Bu masalaga 
oid ma’lumotlar tarqoq bo‘lib, xarajat miqdorlari turli soxalarda keng 
doiralarda katta farq qiladi. Umuman olganda, shuni aytish mumkinki, 
Shaxsiy kommunikatsiya xarajatlari reklama xarajatlaridan ko‘p bo‘ladi, 
buning ustiga ular sanoat tovarlari bozorlarida aniq 
Kommunikatsiya xarajatlarining taraqqiy etishi va ayniqsa yangi 
kommunikatsiya vositalarining tez rivojlanishi reklama kanallari va 
bevosita savdoning nisbiy rolini qayta baholashni talab qiladi. 
Siljitishning samarali dasturlarini ishlab chiqishning sakkiz asosiy 
bosqichi mavjuddir: 
1. Maqsadli kontakt auditoriyasini aniqlash. 
2.Kommunikatsiya maqsadini aniqlash. 
3.Murojaatnomani yaratish. 

---

10 
4.Kommunikatsiya kanallarini tanlash. 
5.Siljitish uchun ajratilgan umumiy byudjetni aniqlash. 
6.Siljitishning aralash vositalari to‘g‘risida qarorlar qabul qilish. 
7.Siljitish natijalarini baholash. 
8.Marketing kommunikatsiyalari kompleksini amalga oshirishni 
boshqarish va ushbu jarayonni muvofiqlashtirish. 
Mustaqil ishlash uchun topshiriq 
 
1.Kommunikatsiya jarayoni elementlari yoritib bering. 
2.Murojaat yaratish jarayoninidan kelib chiqqan holda,murojaatnoma
tayyorlang.
Murojaatnomani yaratish jarayoni to‘rtta asosiy muammoni hal 
etishni ko‘zda tutadi:

nima deyilishi lozim (murojaatnoma mazmuni),

qanday qilib murojaatnomani mantiqiy tashkil qilish kerak 
(murojaatnoma tuzilmasi),

bu 
simvollarni 
qanday 
uzatish 
lozim 
(murojaatnomani 
rasmiylashtirish) 

u kim tomondan beriladi.
Murojaatnomani jo‘natuvchi kontakt auditoriyasiga nima deyishni 
bilishi lozim. Eng yaxshi murojaatnoma mazmunini aniqlagandan so‘ng, 
boshharuvchilar chaqiriq, g‘oya yoki kamyob savdo taklifini yaratishga 
harakat qilishadi. 
Marketolog uchun eslatma 
Marketolog o‘z ta’sirini xaridorlar tomonidan qarorlar qabul 
qilishning xabardorlik, bilim, simpatiya, e’tibor, xohish, xarid kabi har bir 
bosqichida amalga oshirishi lozim.