O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

II. Ma’ruza mashg‘ulotlari
“Sotsiolingvistika” fani bo‘yicha ma’ruza mashg‘ulotlari taqsimoti
2-semestr

№	Mavzular	Dars soatlari hajmi
1	Sotsiolingvistikaning asosiy yo‘nalishlari.	2
2	Sotsiolingvistik metodlar	2
3	Tilning rivojlanish omillari.
4	Variativlik turlari. Ijtimoiy variativlik. Gender variativlik.	2
5	Sotsiolingvistikada lingvistik tushunchalar. Til me’yori. Nutqiy muloqot.	2
6	Sotsiolingvistikada psixolingvistik va sotsiologik tushunchalar Kommunikatsiya. Kommunikativ vaziyat.	2
7	Lisoniy hamjamiyatning muloqot vositalari. Adabiy til. Dialekt. Sotsiolekt. Argo, jargon, sleng. Koyne.	2
8	Iste’mol doirasi chegaralangan va umumiste’moldagi leksika.	2
9	Til egasining kommunikativ salohiyati. Ijtimoiy maqom va ijtimoiy rol. Lisoniy ijtimoiylashuv. Kodlar aralashuvi: diglossiya va bilingvizm. Bir kod tasarrufidan ikkinchi kod tasarrufiga o‘tish.	2
10	Sinxron va diaxron sotsiolingvistika. Makro va mikro sotsiolingvistika	2
	Jami	20 soat

III. Amaliy mashg‘ulotlar
“Sotsiolingvistika” fani bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar:
2-semestr

№	Mavzular	Dars soatlari hajmi
1	“Sotsiolingvistika” fanining asosiy yo‘nalishlari.	2
2	Lisoniy hamjamiyat. Ijtimoiy-kommunikativ tizim, lisoniy hamjamiyat, “funksional jihatdan to‘ldirish”.	2
3	Kod, subkod, kodlashgan til, tilning uslubiy ko‘rinishlari.	2
4	Til mavjudligi shakllari, registrlar, til qo‘llash sohasi.	2
5	Lisoniy hamjamiyat. Adabiy til. Dialekt. Sotsiolekt. Argo, jargon, sleng. Koyne.	2
6	Аdabiy til, standartlashgan adabiy til, dialekt, hududiy dialekt, ijtimoiy dialekt, milliy til, yarim dialekt, so‘zlashuv tili.	2
7	Ijtimoiy variativlik. Gender variativlik. Lisoniy variativlik.	2
8	Tilning ichki differensiatsiyasi. Stratifikatsion va vaziyatli variativlik.	2
9	Erkak nutqining variativligi, ayol nutqining variativligi.	2
10	Nutq akti. Bilvosita nutq akti. Мe'yor, til me'yori, adabiy til.	2
11	Nutqiy muloqot, nutqiy muloqotning holati, nutqiy muloqot qoidalari	2
12	Nutqiy muomala, kommunikativ vaziyat, so‘zlovchi, tinglovchi.	2
13	Kodlash va dekodlash. Kommunikatsiya. Kodlar aralashuvi.	2
14	Кommunikatsiya, verbal va noverbal kommunikatsiya.	2
15	Kommunikativ vaziyat, kommunikativ vaziyat komponentlari, kommunikativ salohiyat.	2
16	“Vaziyat grammatikasi”, ijtimoiy maqom, ijtimoiy rol, lisoniy ijtimoiylashuv.	2
17	Kodlar o‘zgarishi, bir kod tasarrufidan ikkinchi kod tasarrufiga o‘tish, so‘zlovchi rolining o‘zgarishi, muloqot mavzusi.	2
18	Diglossiya, bilingvizm, “ikki tillilik”, “ko‘p tillilik”, koordinativ (sof) bilingvizm, aralash bilingvizm, subordinativ bilingvizm, interferensiya	2
19	O‘zbekistonda lisoniy vaziyat va til siyosati. O‘zbekistondagi lisoniy vaziyat turlari.	2
20	Ekzogloss lisoniy vaziyat. Endogloss lisoniy vaziyat. Muvofiqlashgan ekzogloss. Muvofiqlashmagan ekzogloss. Muvofiqlashgan endogloss. Muvofiqlashmagan endogloss.	2
	Jami	40 soat

4 . Mustaqil ta’lim

Talaba mustaqil ishining asosiy maqsadi – o‘qituvchining rahbarligi va nazoratida muayyan o‘quv ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish va rivojlantirish.

Talabaga mustaqil ta’limni tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi:

• 
  darslik va o‘quv qo‘llanmalar bo‘yicha fan mavzularini o‘rganish;
  
• 
  tarqatma, video va audio materiallar asosida amaliy darsning nazariy qismini o‘zlashtirish;
  
• 
  masofaviy (distansion) ta’lim.
  
• 
  mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlanib, taqdimotini tashkil qilish.
  

Fan bo‘yicha kurs ishi belgilanmagan.
IV. Mustaqil ta’lim mavzulari

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Soat
2-semestr
1	Sotsium va individ	2
2	Sotsium va til	2
3	Til va etnik guruhlar	2
4	Til va jins munosabati	2
5	Til va yosh munosabati	2
6	Til va shaxs munosabati	2
7	Til va davlat munosabati	2
8	Til va ta’lim munosabati	2
9	Til va axloq munosabati	2
10	Muloqotning sotsiolingvistik jihatlari	2
11	Murojaatning sotsiolingvistik xususiyatlari	2
12	Bilingvizm va jamiyat	2
13	“O’tkan kunlar” romani tilining sotsiolingvistik tahlili	2
14	Erkin Vohidov she’rlari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
15	Muhammad Yusuf she’rlari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
16	Nazar Eshonqul hikoyalari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
17	O‘zbek tili lisoniy hamjamiyati muloqat vositalari.	2
18	O‘zbek adabiy tilining shakllanishi	2
19	Standartlashgan adabiy til tushunchasi	2
20	Nutqiy muloqot qoidalarini	2
21	O‘zbek tilida variativlik	2
22	Variativlikning gender jihatdan xoslanishi	2
23	O‘zbekistonda bilingvizm va diglossiya	2
24	Nutqiy vaziyatda so‘zlovchi rolining o‘zgarishi	2
25	O‘zbek-rus, o‘zbek-qoraqalpoq, o‘zbek-qozoq, o‘zbek-tojik va boshqa turdagi bilingvizm	2
26	O‘zbekistonda lisoniy vaziyat va til siyosati	2
27	O‘zbekistondagi lisoniy vaziyat turlari	2
28	Abdulla Oripov she’rlari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
29	Tohir Malik qissalari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
30	O‘tkir Hoshimov romanlari tilining sotsiolingvistik tahlili	2
Jami		60

V. Fan bo‘yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish me'zonlari

1. 
   Nazorat o‘tkazish muddatlari:
   

Oraliq nazorat:
1-O.N.: 18.04.2022 – 23.04.2022
2-O.N.: 06.06.2022 – 11.06.2022
Yakuniy nazorat:
Y.N: 20.06.2022 – 09.07.2022

2. 
   Nazoratlarni amalga oshirish tartibi:
   

Oraliq nazorat: o‘tilgan mavzular bo‘yicha test shaklida o‘tkaziladi.
Yakuniy nazorat: Fan bo‘yicha semestr davomida o‘tilgan mavzular bo‘yicha test shaklida o‘tkaziladi.
3. Talabalarning fan bo‘yicha o‘zlashtirish ko‘rsatkichini nazorat qilishda quyidagilarga amal qilinadi:
Talabalarning fan boʻyicha nazariy oʻzlashtirish koʻrsatkichini nazorat qilishda quyidagilarga amal qilinadi:
A’lo (5) baho olish uchun talaba nazariy jihatdan chuqur bilimga ega boʻlishi, qoʻyilgan nazariy muammoga ijodiy yondoshib, uning mohiyatini tushunib, mustaqil ravishda mushohada yurita olishi, uni hal etish usullarini puxta bilishi va uni amaliyotda qoʻllay olishi shart.
Yaxshi (4) baho olish uchun uchun talaba nazariy jihatdan chuqur bilimga ega boʻlishi, qoʻyilgan nazariy muammo mohiyatini tushunishi, tahlil usullarini bilishi va uni amaliyotda qoʻllay olishi shart.
Qoniqarli (3) baho olish uchun uchun talaba qoʻyilgan nazariy muammoning mohiyatini tushunishi, tahlil usullarini bilishi shart.
Qoniqarsiz (2) baho talabaga fan boʻyicha aniq tasavvurga ega boʻlmasligi va fanni oʻzlashtirmaganligi uchun qoʻyiladi.


VI. Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbalari


Asosiy adabiyotlar:

1. Usmonova Sh., Bekmuhamedova N., Iskandarova G. Sotsiolingvistika. – Toshkent, 2014.

2. Dadaboyev H.,Usmаnova Sh. Xorijiy sotsiolingvistika. –Toshkent, 2014.
3. Ҳ. Неъматов, Б. Жўраева. Социолингвистика. –Бухоро, 2004.
Qo‘shimcha adabiyotlar:
1. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. – Тошкент: Ўзбекистон, 2016. – 56 б.
2. Беликов В., Крысин Л. Социолингвистика. – М., 2001.
3. Elova D, Safarova G.Sotsiolingvistika. – Toshkent, 2021
4. Арутюнова, Н.Д. Метафора и дискурс Текст. / Н.Д. Арутюнова//Теория метафоры / Вст. ст. и сост. Н.Д. Арутюновой; Общ. ред. Н.Д. Арутюновой и М.А. Журинской. – М.: Прогресс, 1990. – С. 3-32.
5. Бондалетов В. Социальная лингвистика. – М., 1987.
6.Макаров, М.Л. Основы теории дискурса. Текст. / М.Л. Макаров. М.: ИТДГК «Гнозис», 2003. – 280 с.
7. Принципы и методы социолингвистических исследование. – М., 1989.
8. Речевое общение в условиях языковой неоднородности. –М., 2000.
9. Сон С. Этапы и процедура социолингвистического анализа.–Алматы,
2003.
Elektron manbalar
http://en.wikipedia.org/wiki/Sotsiolingvistika
http://www.brocku.ca/english/courses/4F70/struct.html
http://www.krugosvet.ru
http://genhis.philol.msu.ru