O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Rasm:3.7. Beseda brendining yangi qadoqlari 
Paket yangi asosiy elementga ega - zamonaviy va shu bilan birga 
klassik dizayndagi choynak, undan oltin rang bilan o’ynaydigan 
kuchli choy bir stakan oq chinni ichiga quyiladi. Ushbu element 
iste’molchiga plaser choylari va oilaga yo’naltirilgan mahsulotga 
o’xshash sifatni yetkazish uchun mo’ljallangan. Qora choy "Beseda" 
qatorida uchta variant mavjud - tanlangan Klassik, achchiq va 
xushbo’y hid bergamotga ega. Turli xil lazzatlarga ega choy paketlari 
vizual ravishda mahsulot guruhini ramkalashtirgan rangli yoylar bilan 
ajralib turadi. 
Demak, restayling - bu identifikatsiya qiluvchi elementlarning 
o’zgarishi, egasining kompaniyasiga iste’molchiga ularning brendi 

---

83 
eskirmaydigan, zamonaviy bo’lib qolayotganligini va "zamon bilan 
hamnafas" ekanligini ko’rsatadigan "yangi teginish" turidir. Bunday 
tartib kompaniya uchun ham zarur, shunda ham xodimlar, ham 
mijozlar zerikishga vaqtlari bo’lmaydi. 
Tasvirni va tovar pozitsiyasini o’zgartirish uchun ba’zida 
rebrending talab qilinadi, uning asosiy vazifasi iste’molchining 
brendga munosabatini ijobiy tomonga o’zgartirishdir. 
Rebrending - bu odatda quyidagilarni o’z ichiga olgan murakkab 
voqea. 
• joyni o’zgartirish; 
• restayling; 
• tovar falsafasini yangilash; 
• tovarni namoyish qilish usullarini yangilash; 
• korporativ identifikatsiyani o’zgartirish (shior, rang sxemasi, 
savdo nuqtalarining dizayni va boshqalar); 
• savdo nuqtalarida tovar navigatsiyasini takomillashtirish; 
• xizmatlarni joriy etish. 
Rebrending - bu ikki yo’nalishli protsedura. Bir tomondan tashqi 
dunyoda brendga bo’lgan munosabat o’zgarishi kerak, boshqa 
tomondan, tovar ichida o’zgarishi kerak. Ya’ni, kompaniyaning o’zida 
munosabat o’zgarishi kerak. Rahbariyat mijozlar uchun o’yinning 
yangi qoidalarini qabul qiladi. Xodimlar yetakchilik chizig’ini qo’llab-
quvvatlaydilar va bundan tashqari, bunga ishonadilar; mijoz yangi 
xizmatni, yangi takliflarni oladi; konsolidatsiya yangi identifikatsiya 
va rebrending bilan birga olib boriladigan reklama kampaniyasi orqali 
amalga oshiriladi. Ba’zan, rebrendingning bir qismi sifatida 
kompaniya qayta nomlanadi (nomini o’zgartiradi), ammo bu juda 
yaxshi sabablarni talab qiladi. Ko’pincha bunday holatlar quyidagi 
sabablarga ko’ra yuzaga keladi: 
1) ikki yoki undan ortiq kompaniyalarning birlashishi; 
2) kompaniya nomi semantik jihatdan kompaniya faoliyatini 
toraytiradi va biznesning kengayishiga to’sqinlik qiladi; 
3) kompaniya nomi eskirgan deb qabul qilinadi; 
4) ism uzun, kelishmovchilik, talaffuz qilish yoki eslash qiyin; 
5) ismning semantikasi assotsiativ, faoliyat turidan yiroq; 
6) kompaniya doimiy salbiy obro’ga ega bo’lsa. 
Rebrending quyidagi hollarda qo’llaniladi: 
1) tovar belgisi dastlab noto’g’ri joylashtirilgan; 

---

84 
2) bozor sharoitlari o’zgaradi va mavjud brendni ularga 
moslashish mumkin emas; 
3) tovar xabardorligi darajasi juda past bo’ladi; 
4) tovar oldiga yanada katta maqsadlar qo’yiladi. 
Muvaffaqiyatli rebrending uchun quyidagi shartlar bajarilishi 
kerak; 
• tovar g’oyasi iste’molchilar ongida egasiz mavqeni aks ettirishi 
kerak; 
• brendning farqlovchi g’oyasi raqobatchilar bilan bir xil g’oyani 
ekspluatatsiya qilish istagiga qaramay noyob va taniqli bo’lishi kerak; 
• brend g’oyasi kompaniyaning qiymat tizimiga kiritilishi va 
uning g’ururining mavzusi bo’lishi kerak; 
• tovarlarni qayta joylashtirish bo’yicha barcha chora-tadbirlar 
tizimli, izchil, uzoq muddatli dasturlarni amalga oshirishga imkon 
berishi va ularni tasodifiy odamlar tomonidan emas, balki marketing, 
reklama va PR sohasidagi mutaxassislar amalga oshirishi kerak; 
• kompaniyaning narx siyosati brend g’oyasiga mos kelishi kerak; 
yetari narxlar, shuningdek tanlangan auditoriya va narxlar maydoniga 
mos keladigan tarqatish tizimi zarur. 
Rebrending muvozanatli va uni amalga oshirishda izchil bo’lsa 
muvaffaqiyatli bo’ladi. Brendning nomi va vizual atributlari, narxlari, 
tarqatish kanallari, aloqa vositalari bitta g’oyaga va tanlangan tovar 
pozitsiyasiga bo’ysunishi va butun brendlash davrida o’zgarishsiz 
qolishi kerak. 
Brendni sozlashning asosiy usullarini ko’rib chiqishni yakunlash, 
unutilgan yoki endi mashhur bo’lmagan brendni jonlantirish yoki 
"yoshartirish" haqida bir necha so’z. Amaliyot shuni ko’rsatadiki, 
brendning o’ziga xos mavqeini yo’qotishiga olib keladigan ko’plab 
omillar mavjud. Odatda, tovar egalari brendga yangi hayot kiritish 
uchun qo’llaridan kelganicha harakat qilishadi. Biroq, buni amalga 
oshirishdan oldin, brend qayta tug’ilishga qodirligini tahlil qilish 
kerak. Buning uchun V. Pertsia bir qator savollarga javob berishni 
maslahat beradi
1
. 
1
Мамлеева Л., Перцыя В. Анатомия бренда. Изд.: Вершина, 2007. – 180 стр. 

---

85 
1. Brendning dolzarb muammolarida kim aybdor - o’zi yoki uning 
menejerlari? (Tovarlarning yomon menejment tufayli muammoga 
duch kelishiga misollar ko’p.) 
2. Brendning hozirgi holatida hali foydalanilmagan imkoniyatlar 
mavjudmi? (Yangi foydalanish, yangi geografik bozorlar, yangi 
mijozlar guruhlari.) 
3. Xaridorlar (sheriklar) tomonidan tovar to’g’risida umumiy 
tushunchalar qanday? (Tovar iste’molchilar yoki sheriklarning bir 
guruhiga ega bo’lishi mumkin, ammo boshqasiga mashhur bo’lib 
qolishi mumkin, bu esa imkoniyat beradi.) 
4. Brend yangi tendensiyalarga javob bera oladimi (bozor, 
iste’molchilar va boshqalar)? 
5. Brendni rivojlanishiga nima xalaqit beradi (tashqi omillar yoki 
tashqi omillar haqidagi ichki eskirgan fikrlar)? 
Marketing markalarida brendlarni qayta tiklashning eng ko’p 
keltirilgan usullarini ko’rib chiqamiz: 
- mahsulotning o’zini yangi materiallar va texnologiyalar nuqtai 
nazaridan o’zgartirish; 
- xaridorlarning didiga moslashish nuqtai nazaridan mahsulotning 
o’zini o’zgartirish; 
- mahsulotga haqiqiy yangiliklarni kiritish; 
- mahsulot bozorini o’zgartirish; 
- birgalikda brendlash; 
- nomni (logotipni), qadoqlashni va boshqalarni o’zgartirish; 
- narxlarning o’zgarishi; 
- xaridorlar orasida yangi segmentlarni sinchkovlik bilan izlash; 
- tarqatish usulini o’zgartirish; 
- foydalanishning yangi usullari. 
V. Perzia o’z maqolasida shunday yozadi: "Agar biz eski 
brendlarni qayta tiklash maqsadga muvofiqligi haqida gapiradigan 
bo’lsak, u holda mavjud nusxalarni tiklash va yangilarini ishga 
tushirish o’rtasida tanlov qilishda eskilar nazariy jihatdan o’sha 
davrlardan ba’zi muxlislarga ega bo’lishlari kerakligini yodda tutish 
kerak. Shuning uchun, tovar belgisini tiklash ko’pincha yangisini 
yaratishdan ko’ra osonroq bo’ladi".
1
 
1
Мамлеева Л., Перцыя В. Анатомия бренда. Изд.: Вершина, 2007. – 180 стр.

---

86