О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi chirchiq davlat pedagogika universiteti X. X. Muratov, R. N. Zulfiyev, A. A. Maxmudov

 
Chizish uskunalari 
 
Свабодная форма
(Freehand)(F5). Bu uskuna ixtiyoriy shakldagi egri 
chiziq chizish uchun mo’ljallangan. Bu uskuna bilan ikki usulda chizish imkoniyati 
mavjud. Birinchi usul, sichqoncha chap tugmaini bosib ixtiyoriy shakldagi egri 
chiziqni chizish. Bunda sichqoncha tugmasi qo’yib yuborilgandan so’ng, uning o’tgan 
traektoriyasi bo’yicha egri chiziq xosl bo’ladi. Ikkinchi usulda bu uskuna bilan to’g’ri 
chiziqlar chizish mumkin. Ya’ni sichqoncha chap tugmasining birinchi bosilishi 
chiziqning boshlang’ich uchu bo’lsa, keyingi bosilishi uning oxirgi uchu bo’ladi. Bu 
uskuna mavjud chiziqlarga ulanuvchi chiziqlar yaratish uchun xam ishlatiladi (38-
rasm).

---

39 
 
38-rasm. Свабодная форма 
 
 
Прямая через 2 точки
 uskuna bilan ikki nuqta orqali to’g’ri chiziq hosil 
qilinadi. Sichqonchaning chap tugmasi bosilgan holatda ma’lum yo’nalishda (istalgan 
uzunlikda) sichqoncha harakatlantiriladi va sichqoncha chap tugmasa qoyib 
yuboriladi. Ushbu jarayondan foydalanib turli tekis shakllar ham chizish mumkin (39-
rasm).
 
39-rasm. Прямая через 2 точки
 
Безье
(Bezier) uskunai yordamida ixtiyoriy shakldagi figurani chizish 
mumin. Uning qulaylik tomonlaridan biri uskunani harakatga keltirgandan so’ng 

---

40 
markazdan bir xil uzoqlikdagi qarama qarshi masofalarda to’g’ri chiziqlikoordinatani 
saqlaydi va egri chiziqli shakllarni osonlikcha chizadi (40-rasm). 
 
 
40-rasm. Безье 
 
 
Перо
 (Pen) bu uskuna bilan ishlash yuqoridagi 
Безье
 (Bezier) uskunasi bilan 
ishlashga o’xshab ketadi. Uskuna bilan ishlashni tugatish uchun, ya’ni chiziqning 
yakuniy uchini o’rnatish uchun sichqoncha chap tugmasi ikki marotaba bosiladi (41-
rasm). 

---

41 
 
41-rasm. Перо 

В-сплайн
uskunasi orqali erkin aylana yoki ko’p nuqtalar orqali turli egri 
chizqlar chizish imkoniyati mavjud. Buning uchun sichqoncha chap tugmasini bosib 
ma’lim masofaga sichqonchani siljitib chap tugmani qoyib yuborish (ushbu amalni 
istalgancha, maqsada erishguncha takrorlash) orqali bajariladi (42-rasm).
 
42-rasm. В-сплайн 

---

42 
 
 
Ломаная линия
(Polyline) uskunasi siniq chiziqlar chizish uchun ishlatiladi. 
Chiziqning yakuniy uchini o’rnatish uchun sichqoncha chap tugmasi ikki marotaba 
bosiladi (43-rasm). 
 
 
43-rasm. Ломаная линия 
 
Кривая через 3-точки
(3-Point Curve) Egilgan chizig’ chizish uchun 
ishlatiladigan asbob bo’lib, sichqoncha chap tugmasi birinchi bosilgan nuqta 
boshlang’ich tugun, sichqoncha tugmasi qo’yib yuborilgan nuqta yakuniy tugun va 
yana bir bora sichqonchaning bosilgan joyi egilish joyini aniqlab beradi va ekranda 
egilgan chiziq xosil bo’ladi (44-rasm).

---

43 
 
44-rasm. Кривая через 3-точки 
 
 

Художественное офармление
 
(Artistic Media) Badiiy bezash. Bu asbob 
noan’anaviy grafik ko’rinishlarni, chegaralarni yaratish imkoniyatini beruvchi vosita 
hisoblanadi. Uskunaning beshta ishlash rejimlari mavjud. Bu rejimlami xususiyatlar 
panelidan tanlash mumkin (45-rasm).
•
Заготовка 
(
Preset
).
 Bu rejimda oldindan ko’rinishi aniqlangan 
egri chiziqlar chizish imkoniyati bo’ladi. 
•
Кистъ
(
Brush
).
 Ko’rinishinini tanlash mumkin bo’lgan grafik 
obyektlar ko’rinishudagi chiziqlar chizish imkoniyatini beradi. 
•
Распылитель
 (Sprayer). Yaratilayotgan chiziq atrofida 
ko’rinishinini tanlash mumkin bo’lgan grafik obyektlar chizish imkoniyatini 
beradi. 
•
Каллиграфия
 (Calligraphic). Bu rejimda kalligrafik chiziq 
ko’rinishidagi chiziqlarni xosil qilish uchun ishlatiladi. 
•
Нажим
 (Pressure). Chizilayotgan chiziq qalinligini o’zgartirish 
imkoniyatini beradi. 
 
 
 
 

---

44 
 
45-rasm.
 
Художественное офармление 
 
 
Соединительная линия 
(Interactive Connector) Ikkita figuralarni to’g’ri yoki 
siniq chiziqlar bilan birlashtirish uchun qo’llaniladi (46-rasm). 
 
 
46-rasm. Соединительная линия
 

---

45