O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

C_p-muvozanatkontsentrasiya, mg/l, mmol/l
Kva n- o`zgarmaskattaliklar.
Tozalash inshootlar (absorberlar) ni hisoblash va adsorbentlarni tanlab olish uchun amaliyotda, odatda, quyidagi usullardan olinadigan tajriba natijalardan qo`llaniladi. Adsorbent samaradorligi 100 gr adsorbentga nisbatan olinadi.

Adsorbentning samaradorligini hisoblashdan avval oqova suv tarkibidagi organik kislota miqdorini aniqlash lozim. Aniqlashda ishqorning ma’lum konsentrasiyali eritmasi bilan titrlanadi. Sarf bo’lganish qorning hajmiga qarab organik kislota miqdori aniqlanadi. Bu quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

Cm’*V’=Cv’’*V’’
Bu yerda;
Cm’-organik kislota konsentrasiyasi
V’-olingan suvning hajmi
Cm’’-titrlash uchun olingan ishqor konsentrasiyasi
V’’-sarf bo’lgan ishqor konsentrasiyasi
Organik kislota konsentrasiyasi aniqlangandan so’ng shu suvdan ma`lum miqdor olib unga adsorbent solamiz va adsorbsiya jarayoni borishi uchun 20-30 daqiqa olib qo`yamiz va shundan so`ng suvni filtrlab olib filtratni ishqor eritmasi bilanfiltrlabuningtarkibidagiorganikkislotamiqdorinianiqlaymiz.
Oqava suvning dastlabki tarkibidagi organic kislota miqdori bilan keying miqdori orasidagi farqni topamiz.
Masalan;
Tahlil qilinadigan suvimiz sirka kislota bilan ifloslangan bo’lsa shu suvdan 100gr olib, uni avval titrlab organik kislota miqdori aniqlanadi bunda 10ml NaOHning 0,1M eritmasidan sarf bo’ldi so’ng shu hajmdagi suvga 5gr adsorbent (aktivlashgan ko’mir) solib ikkinchi marta organik kislota miqdori aniqlanadi.
Bunda esa 5ml NaOH ning 0,1M eritmasidan sarf bo’ldi adsorbent samaradorligini hisoblang.
Yechish:
X*100 = 10*0,1
X = 10*0,1 / 100 = 0,01 M
Ya`ni organik kislota miqdori 0,01 mol ekan, massasi esa

M= n*M_g

Bu yerda:
n-miqdor
M_g-molekulyar massa

M=0,01*60=0,6 gr (CH₃COOH)

Adsorbent solingan idishda ham shu ish takrorlanadi.

X*100 = 5*0,1

X = 5*0,1 / 100 = 0,005

M = 0,005*60 = 0,3

0,6 -0,3 = 0,3 gr (farq)

5 gr (c) - 0,3

100gr – x

X=100*0,3 / 5= 6 gr

Samaradorlik 6 ekan