O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

SO₂+2NaOH=Na₂SO₃+N₂O



13-rasm. Absorberning sxemasi.

Atmosfera havosiga chiqarilgan oltingugurt oksidi (SO₂) ohak eritmasi (SaO) orqali tozalanganda kalsiy sulfat tuzi hosil bo’ladi:

2SO₂+2СaO+ N₂O=2Сa SO₂+ N₂O
Ushbu misollardan xulosa shuki, xemosorbsiya va absorbsiyaga o’xshagan sorbsiya jarayonining bir ko’rinishi bo’lib, yutiladigan moddaning zarrachalari yutuvchi moddaning zarrachalari bilan kimyoviy o’zaro ta’sirda bo’ladi va natijada yangi modda hosil bo’ladi.

5-MA’RUZA. Suv resurslarini muhofaza qilish va ulardan samarali foydalanish

R e j a:
1.Gidrosfera va suv zahiralari haqida umumiy ma`lumot.
2.Suvning biosfera va xalk xujaligi tarmoklaridagi axamiyati.
3.Suv resurslarini ifloslanishdan muxofaza kilishga karatilgan chora-tadbirlar.
4.Suvning tavsiflovchi kursatgichlari xakida umumiy ma`lumot.
5.Suv zahiralarini nazorat kilishning huquqiy asoslari.


Tayanch atama va iboralar
Gidrosfera, Tabiiy resurs, Amudaryo, Sirdaryo, suv sarflash koefficenti, suvning attiqligi, ma`muriy javobgarlik, jinoiy javobgarlik.
Adabi y o t l a r

1. 
   Qudratov O. Sanoat ekologiyasi. T.: T va ESI, 1999, 183 b.
   
2. 
   Охрана окружающей среды. Под ред. С.Б. Белова. М.: Высшая школа, 1991 319с.
   
3. 
   Rafiqov A.A. Geoekologik muammolar. T.:O’qituvchi, 1997, 112 b.
   
4. 
   Xolmuminov J. Ekologiya va qonun. T.:Adolat, 2000.
   

Nazorat savollari
1. Gidrosfera deganda, siz nima tushunasiz?
2. Suvning boshqa tabiiy resurslaridan farqi nimada va uning kundalik hayotimizdagi ahamiyati nimada?
3. Respublikamizning asosiy suv manbalarini sanab o’ting?
4. Respublikamizda qancha oqar suv mavjud?
5. Amudaryo va Sirdaryoning uzunligi, suv yigish maydoni va yillik suv hajmi haqida nimalarni bilasiz?
6. Bir kishi bir sutkada shaxsiy gigiena va maishiy kommunal zaruriyatlari uchun qancha suv ishlatiladi?
7. Rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda bir sutkada bir kishi uchun qancha suv sarflanadi?
8. Qishloq xo’jaligi tarmoqlariga yiliga qancha suv sarflanadi?
7. Respublikamiz suv resurslari qancha maydondagi yerlarni uzlashtirishga etarli?
9. Bir gektar yerni sugorish uchun qancha suv sarflanishi lozim?
10. Yer osti suvlaridan yiliga qancha suv foydalanishga olinmoqda?
11. Sanoatda qancha suv sarflanadi?
12. Suv sarflash koefficienti deb nimaga ataladi?