O„zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o„rtа mаxsus tа„lim vаzirligi islom karimov nomidagi
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
i
va j ko„paytuvchilarga ega bo„ladi: 50 3i 2j 2+3i -3.141i -123.456+2.7e-3i real (z) funksiya kompleks sonning butun qismini, image(z) – esa mavhum qismini ajratib beradi. Kompleks sonning modulini (kattaligini) abs(z) funksiya, fazasini angle(z) funksiya hisoblab beradi. Masalan: >> i Ans=0+1.000i >>z=2+3i Z=2.000+3.000i >>abs(z) Ans=3.6056 >>real(z) Ans=2 >>Imag(z) Ans=3 >>angle(z) Ans=0.9828 Matlab dasturlash tilida o„zgaruvchiga qiymat berish: oshiriladi. Bu yerda (=) tayinlash (qiymat berish) operatori vazifasini bajaradi. Masalan, >> x= 5+exr (3) ; Matlabning yaxshi xususiyatlaridan biri shuki, unda avvaldan o„zgaruvchining turi e‟lon qilinmaydi, balki uning qiymatlariga qarab aniqlanaveradi. Demak ifoda qiymati vektor yoki matritsa bo„lsa, u holda o„zgaruvchi shunga mos bo„ladi. O„zgaruvchi nomi (identifikator) – boshlanishi harfdan iborat ixtiyoriy sondagi belgilardan tashkil topgan bo„lishi mumkin, ammo faqat boshidagi 31tasi orqali identifikatsiya qilinadi. O„zgaruvchi nomi boshqa o„zgaruvchilar bilan ustma-ust tushmasligi kerak, ya‟ni nom noyob bo„lishi lozim. O„zgaruvchi nomi harfdan boshlangan bo„lsada, orasida raqamlar va belgidan (podchyorkivanie) iborat bo„lishi mumkin. Lekin 51 ularning orasiga maxsus belgilar, masalan +, -, *, / va boshqalarni qo„yish mumkin emas. Matlabda ma‟lumotlar ustida bajariladigan ma‟lum bir amalni bajarish uchun ishlatiladigan belgi operator deyiladi. Masalan, oddiy arifmetik amallar +, -, *, / - operatorlarga misol bo„ladi. Bu amallar (1*1) o„lchovlidan yuqori bo„lgan matritsalar ustida bajarilsa va natija ham matritsa bo„lsa, u holda amallar elementlararo bajariladi va * amali. *, / esa./, /. kabi belgilab amalga oshiriladi. Masalan: >> x= [2 4 6 8] x= 2 4 6 8 >> u= [1 2 3 4] u= 1 2 3 4>> x/u ans= >> x.*u ans= 2 8 18 32 >> x./u ans= 2 2 2 2. Matlabdagi barcha operatorlar ro„yxatini ko„rish uchun help ops komandasidan foydalaniladi. Ikki o„lchovli grafika. Matlab tizimining eng katta xususiyatlaridan biri, unda grafik chizish imkoniyatining mavjudligidir. Biz Matlabda ikki vektor grafigini chizishning eng sodda va umumiy komandalari bilan tanishamiz. Matlabda grafiklarni har xil koordinata sistemalarida qurish mumkin. Bulardan to„g„ri burchakli dekart koordinatalari sistemasi, polyar koordinatalari, sferik va ssilindrik sistemalarni keltirish mumkin. Undan tashqari koordinatalarni bir sistemadagi ko„rinishidan boshqa ko„rinishga o„tkazish mumkin. Biror bir sistemada grafik chizish uchun umumiy bo„lgan ba‟zi grafik chizish komandalarini keltiramiz: plot(x,y)-x va y vektorlarning dekart tekisligidagi grafigini hosil qiladi; plot(y)-y ning y -vektor elementlari nomerlarga nisbatan grafigini yasaydi; semilogx(x,y)- “x”ni logarifmi grafigini “ y” ga nisbatan yasaydi; semilogy(x,y)-“x”ning grafigini “y” ning logarifmiga nisbatan yasaydi; 52 loglog(x,y)-“x”ni logarifmini “y” ni logarifmiga nisbatan grafigini yasaydi; grid -koordinatalar sistemasida to„rni hosil qiladi; title („matn‟)- grafik tepasiga matn yozadi; xlabel („matn‟)- “matn”ni “x” o„qi ostiga yozadi; ylabel („matn‟)- “matn”ni “ y ” o„qining chap tomoniga yozadi; text(x,y,‟matn‟)- “matn”ni (x, y) nuqtaga yozadi; polar(theta, r)- r va theta vektorlarning polyar koordinatalar sistemasida grafigini yasaydi (bu erda theta faqat radianlarda beriladi); bar(x) yoki stairs(x)- “x” vektorning gistogrammasini yasaydi; bar(x,y) yoki stairs(x,y)-“u” vektor elementlarini gistogrammasini “x” vektorning elementlariga mos to„plamga joylashtirib chizadi; Ma‟lumki, dekart koordinatalar sistemasida grafik chizish (x, y) juftligini qiymatlarini aniqlab, hosil bo„lgan nuqtalarni kesmalar bilan tutashtirish orqali hosil qilinadi. Demak (x, y) juftliklar soni qanchalik ko„p bo„lsa grafik ham shunchalik silliq va aniqroq bo„ladi. Juftliklar avvaldan berilgan bo„lishi yoki ma‟lum funksiyaning argumenti va qiymatlaridan hisoblab hosil qilinishi yoki tajriba o„tkazish natijasida olingan bo„lishi mumkin. Masalan, y=e x funksiyaning xє[0,2] sigmentdagi grafigini chizish kerak bo„lsa, quyidagi matlab komandalari ketma-ketligi yetarli bo„ladi: >> x=0:.1:2; >> y=exp(x); >> plot(x,y); 6.2-rasm. y=e x funksiya grafigi plot(x,y)- komandasi grafik oynani ochadi va unda kerakli funksiya grafigini chizib beradi. Yangi komandani e‟lon qilish uchun kursorni 53 komandalar oynasiga o„tkazishimiz kerak. Grafik oyna qayta chizmaslik uchun har bir komandadan keyin uch nuqta ( … ) qatorning davomi belgisini ishlatish mumkin. >> plot(x,y)... >> grid,... >> title('ko„rsatkichli funksiya'),... >> xlabel('x'),... >> ylabel('exp(x)'),... Ko„pincha grafik komandalar M-faylga joylashtiriladi (Ishchi fayl yoki fayl funksiyalar). Bu usul xatoliklarni to„g„rilash uchun yaxshi imkoniyat beradi. Yana quyidagi misollarni ko„raylik: % x ning logorifmini sin(x) ni logarifmiga nisbatan chizilgan grafigi. x=0:.1:10;log(x,sin(x),‟--ob‟); grid on 6.3-rasm. Funksiya grafigi Bu yerda „--‟ -liniya turi, „0‟-aylana tugun nuqta turi, „b‟-havorang liniya rangi. Endi boshqa grafik funksiyadan foydalanib ko„ramiz: >> x=0:0.5:10; >> semilogy(x,sin(x),'--or') >> grid 54 6.4-rasm. Funksiya grafigi Bu misollardan ko„rinib turibdiki, matlab tizimida grafik chiziqlarini rangini, turini, tugun nuqtalarini ko„rsatish va boshqa imkoniyatlar mavjud. Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|