Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Funksiyalar bilan ishlash.
Excel jadvallar bilan ishlashni 
osonlashtirish maqsadida funksiyalar ishlab chiqilgan. Funksiyani 
chaqirishning 2 xil usuli mavjud.
1-usul. Funksiyani chaqirish uchun uskunalar panelidagi 
“Мастер функции” 
)
(
x
f
tugmasi bosiladi, hamda quyidagi 
qadamlar orqali funksiyalar ishlatiladi:

Funksiya nomini tanlash; 

Funksiya argumenti parametrlarini aniqlash.
Har bir funksiya yoki formula kiritilganidan soʻng  
tugmasi bosiladi va natija olinadi. 
Ish varogʻiga kompyuterga qoʻshib koʻrilgan funksiyalarni 
kiritish uchun uskunalar panelidagi funksiya kiritilsin tugmasi 
ishlatiladi. Buning uchun, avvalo, katakni ajratish va shu tugmani 
bosish kerak. Ekranda “Мастер функции”ning ikkita maydondan 
iborat boʻlgan darchasi paydo boʻladi. Birinchi maydondan boʻlim 
oʻng tarafdagisidan esa funksiyaning oʻzi tanlanadi. «10 недавно 
использовавшихся» boʻlimiga ahamiyat berish kerak. Bu 
boʻlimda foydalanuvchi oxirgi paytlarda ular bilan ishlagan 
funksiyalar eslab qolinadi. Maydonlarning pastidan tanlangan 
funksiyaning bichimi va funksiya bajaradigan harakatlarning 
123

---

qisqacha ta’rifi (annotatsiyasi) beriladi. Koʻpincha bu axborot 
yetarli boʻlmaydi. Shuning uchun darchaning pastki chap 
burchagidagi tugmasini bosib foydalanish mumkin. Ekranda 
tanlangan funksiya boʻyicha toʻliq ma’lumot beriladi. Shunisi ham 
e’tiborliki, bu ma’lumotning qimmatliligi shundaki, unda bu 
funksiyani ishlatish misollari ham keltiriladi. 
Funksiyaning vazifalari bilan tanishib va uni “Мастер” 
darchasidan tanlab boʻlganidan soʻng “OK” tugmasini bosish 
kerak. Undan keyin “Мастер” ekranga unda tanlangan funksiya 
uchun argumentlar berish kerak boʻlgan ikkinchi darchani 
chiqaradi. 
Argumentlarni 
ikkinchi 
darchaning 
tegishli 
maydonlarida ochiq koʻrinishda yoki ishora tugmasi orqali berish 
kerak. 
Misol 
uchun 
bizning 
jadvalimizga 
“СРЗНАЧ“ 
funksiyasidan 
foydalanib 
oʻrtacha 
ifodalarni 
hisoblashni 
qoʻshamiz. “Мастер”ning birinchi darchasida statistik toifasidan 
talab qilinayotgan funksiyani topamiz va “OK” tugmasini bosamiz.
4.102-rasm. “Вставка функции” darchasi 
“OK” tugmasini bosilgandan keyin ekranda 4.65-rasm hosil 
boʻladi. Bevosita jadvalning oʻzidan biz kerakli ustundan oʻrtacha 
ifodalarni hisoblab chiqarish uchun zarur yacheykalarni ajratamiz. 
Endi formulalar qatoriga e’tibor bering, u yerda qaytaruvchi 
ishorali qator koʻrsatilgan. Ushbu tugmani bosish zarur va 
124

---

“Мастер” bizni ikkinchi darchaga qaytaradi. Bu yerda oxirgi 
harakatni bajarish – “OK” tugmasini bosish kerak va funksiya 
tayyor holatga keladi. Shunga ahamiyat beringki, argumentlarni 
berish bitta maydonning oʻzi bilan chegaralanmaydi. Siz ikkinchi, 
uchinchi va hokazo diapazonlarni beraverishingiz mumkin
43
. 
4.103-rasm. Funksiyaning argumentlarini kiritish darchasi 
Misol: a) СУММ(A1:A10) СУММ – funksiya nomi (A1:A10) 
– summasi olinadigan diapazon
4.104-rasm. «СУММ» Funksiyaning argumentlarini kiritish darchasi 
Excel da funksiyalar judayam koʻp. Ulardan quyidagilarini 
keltirib oʻtamiz:
b) МАКС(A1;A2;A3;...;An) – eng katta sonni chiqaradi.
4.105-rasm. «МАКС» Funksiyaning argumentlarini kiritish darchasi 
43
Beth Melton. Microsoft Office Professional 2013. Step by Step. USA 2013. P 
459-460. 
125

---

c) МИН(B1;B2;B3;...;Bn) – eng kichik sonni chiqaradi.