dinamikaning asosiy tenglamasi
deb ataladi. Sababi- dinamikaning
barcha teoremalari va hulosalari ushbu formuladan keltirib chiqariladi. Hosil
boʻlgan (4.5-4.11) tenglamalar
moddiy nuqta harakatining differensiyal
tenglamalari
deb ataladi.
Demak
moddiy nuqtaning harakatini oʻrganish uchun fazoda 3 ta tenglama,
tekislikda 2 ta va toʻgʻri chiziqli harakatda 1 ta tenglama tuzish kerak ekan.
D. DINAMIKANING IKKI ASOSIY MASALASI.
Yuqoridagi
tenglamalardan koʻrinib turibdiki, dinamikada asosan 3 ta kattaliklar-massa-
m
,
harakat qonuni-x,y,z, (yoki tezlik-
V
, yoki tezlanish-
a
) va ta’sir etuvchi kuch-
F
qatnashmoqda. Shuning uchun echilayotgan barcha masalalar ikki turga boʻlinadi:
a) moddiy nuqtaning massasi-
m
va harakat qonuni-x,y,z, (yoki tezlik-
V
, yoki tezlanish-
a
) berilgan boʻlib, ta’sir etuvchi kuch-
F
ni aniqlash;
b) moddiy nuqtaning massasi-
m
va ta’sir etuvchi kuch-
F
berilgan
boʻlib, uning harakat qonuni-x,y,z, (yoki tezlik-
V
, yoki tezlanish-
a
) ni aniqlash
lozim boʻladi.
Dinamikaning 1-masalasi asosan, harakat qonunini t vaqt boʻyicha
differensiyallash
va tezlik, yoki tezlanishni aniqlab, massaga koʻpaytirib, kuchni
toppish boʻlsa, 2-masalasi, teskari masala hisoblanib, harakat qonuni-x,y,z, (yoki
tezlik-
V
) ni aniqlash uchun tuziigan differnsial tenglamani
integrallashga
toʻgʻri
keladi.
Yuqoridagi mulohazalarni yaxshiroq tushunish uchun, aniq masalalar
yechimini koʻraylik.
|
