O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti amaliy matematika va intellektual texnologiyalar fakulteti “Kriptografiya va kriptoanaliz” yo’nalishi
Amaliy matematika va intellektual texnologiyalar fakulteti “Kriptografiya va kriptoanaliz” yo’nalishi “Amaliy kriptografiya” fanidan
MUSTAQIL ISHI Topshirdi: Mamarajabov Husan Qabul qildi: prof G’ayrat Jurayev
Toshkent 2022-yil.
Mavzu: Elektron shartnomalar tuzishda foydalaniladigan kriptografik protokollar. Reja: Simmetrik shifrlash algoritmlari va ularning afzaliklari.
Assimetrik shifrlash algoritmlari va ularning afzaliklari.
Simmetrik va assimerik shifrlash algoritmlarining tahlili.
Simmetrik shifrlash algoritmlari va ularning afzaliklari. Simmetrik shifrlash - bu elektron ma'lumotlarni shifrlash va deshifrlash uchun faqat bitta kalit (maxfiy kalit) ishlatiladigan shifrlash turi. Simmetrik shifrlash orqali aloqa o'rnatuvchi ob'ektlar kalitni shifrni ochish jarayonida foydalanish uchun almashtirishlari kerak. Ushbu shifrlash usuli assimetrik shifrlashdan farq qiladi, bunda xabarlarni shifrlash va shifrini ochish uchun bir juft kalit - bitta ochiq va bitta shaxsiy kalit ishlatiladi. Simmetrik shifrlash eng ko'p qo'llaniladigan shifrlash usullaridan biri bo'lib, eng qadimgi shifrlashlash usuli hisoblanadi.
Simmetrik shifrlash algoritmlaridan foydalangan holda, ma'lumotlar “shifrlangan” holda uzatiladi, maxfiy kalitga ega bo'lmagan har kim tomonidan tushunilmasligi uchun. Kalitga ega bo'lgan qabul qiluvchi xabarga ega bo'lgandan so'ng, kalit yordamida shifrmatnni ochib xabarga ega bo’ladi. Yuboruvchi va oluvchi foydalanadigan maxfiy kalit ma'lum bir parol/kod bo'lishi mumkin yoki xavfsiz tasodifiy raqamlar generatori (RNG) tomonidan yaratilgan tasodifiy harflar yoki raqamlar qatori bo'lishi mumkin. Simmetrik shifrlash algoritmlarining ikki turi mavjud:
