O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi


Xo„jayin o„simlik a‟zolarida KXV ning miqdorini aniqlash



Yüklə 0,82 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə33/36
tarix13.05.2022
ölçüsü0,82 Mb.
#57867
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   36
O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta lim vazirligi m

Xo„jayin o„simlik a‟zolarida KXV ning miqdorini aniqlash 

 

Virus  ko‗p  to‗plangan  (kartoshka,  sho‗ra)  o‗simliklardan  KXV  to‗plash  va 



ko‗paytirish  uchun  foydalansa  bo‗ladi,  ammo  bu  o‗simliklardan  ko‗p  miqdorda 

virusli  material  yig‗ib  olish  imkoni  yo‗q.  Sistemali  kasallik  alomatlarini  keltirib 

chiqaradigan bangidevona va  mingdevona  kabi  o‗simliklardan esa ko‗p  miqdorda 

va  qayta-qayta  virusli  material  yig‗ib  olsa  bo‗ladi.  Bundan  tashqari,  ayrim 

o‗simliklarda  taninsimon  moddalar  mavjud  bo‗lib,  ular  virus  tozalashda  virus 

 

 



T/r 

 

Xo‗jayin 



o‗simlik 

nomi 


 

O‗simlik 

a‘zolari 

Suyultirish darajasi, marta 

10

-1



  10

-2

  10



-3

  10


-4

  10


-5

  10


-6

  10


-7

 

G. globosa o‗simligida paydo bo‗lgan nekrozlar 

soni 

 

 



 

 



Do‗rmon 

(Datura 



stramonium 

L.

Ildiz 

 

11 



10 





 

Poya 



14 





 



Barg 

55 


46 

23 


14 



 



 

 

 



 

Kartoshka 



(Solanum 

tuberosum 

L.

 

Ildiz 


 

20 


12 





Poya 


60 

36 


17 





 

Barg 


 

156 


87 

59 


17 



 



 

 



Mingdevona 

(Datura 



metel L.) 

Iddiz 


 

23 






 

Poya 



 

10 






Barg 


 

40 


25 

12 







4 2

 

 



zarrachalarini  parchalab  yuboradi  [19].  Ayrim  o‗simliklarda  (masalan, 

kartoshkada) qiyin tozalanadigan moddalar bo‗lib, bu ham tozalash jarayonini bir 

qadar  qiyinlashtiradi.  Bangidevona,  mingdevona  va  tamaki  kabi  o‗simliklardan 

virus tozalash oson va yuqoridagi qiyinchiliklardan xoli bo‗ladi.  



 

3.3. Kartoshka X-virusini ba‟zi xususiyatlarini o`rganish 

 

 

Viruslarning  fizik-kimyoviy  xususiyatlarini  o‗rganish  viruslarni  bir-biridan 



ajratish, identifikatsiya qilish va qarshi kurash choralarini ishlab chiqishda muhim 

ahamiyatga  ega.    Bu  xususiyatlarga  ularning  turli  sharoitlarda  saqlanishi,  oxirgi 

suyulish  darajasi  (OSD),  harorat  ta‘sirida  faolligini  yo‗qotish  darajasi(HTFY) 

kabilar  kiradi.Viruslar  hujayrada  har  xil  miqdorda  to‗planadi.  Ba‘zi  virus  bilan 

kasallangan o‗simliklarning 1kg dan 1-3 gr toza virus ajratib olinsa, ba‘zilaridan  

3-5  mg  ajratib  olish  mumkin,  bu  birinchi  navbatda  virusning  hujayrada 

to‗planishiga bog‗liqdir [13]. 

 

Bir  qator  mualliflarning  aniqlashlaricha  KXV  ning  (OSD)  10



-5

-10


-6

,  virus   

65-76 

о

С  haroratgacha  saqlanishi  mumkin  [13].  Shuning  uchun  ushbu    ishda 



O`zbekistonda tarqalgan KXV ning bu xususiyatlari tekshirib ko`rildi. 

 

KXVning  OSD  tekshirish  uchun  dastlab  kartoshkaning  X-virusi  bilan 



kasallangan  bangidevona  (Datura  stramonium  L.)  o‗simligidan  virusli  namuna 

olinib  material  va  ish  uslubi  bobida  keltirilgandek  suyultirildi  va  har  bir 

probirkadagi  namuna  bilan  alohida-alohida  G.  globosa  o‗simligi  kasallantirildi 

hamda kasallik alomatlari paydo bo‗lguncha kuzatib borildi (8-rasm).  

 

Rasmdan  ko‗rinib  turibdiki,  nazorat,  ya‘ni  suyultirilmagan  o‗simlik  shirasi 



bilan  kasalantirilgan  barglarning  barchasida  kasallik  alomatlari  paydo  bo‗ldi, 

nekrozlar soni esa 70 ta ni tashkil qilgan bo‗lsa, 10

-1 

dan  10


-3

  gacha  suyultirilgan 

namunalar  bilan  kasallantirilgan  barcha  barglarda  ham  kasallik  alomatlari  paydo 

bo‗lgan, ammo nekrozlar soni kamayib (60-13) borgan. Eng oxirgi kasallik alomati 

esa 10

-5

 marta suyultirilgan namuna bilan kasallantirilgan bargda paydo bo‗ldi 




4 3

 

 



 


Yüklə 0,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin