O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi
Xo„jayin o„simlik a‟zolarida KXV ning miqdorini aniqlash
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Xo„jayin o„simlik a‟zolarida KXV ning miqdorini aniqlash
Virus ko‗p to‗plangan (kartoshka, sho‗ra) o‗simliklardan KXV to‗plash va ko‗paytirish uchun foydalansa bo‗ladi, ammo bu o‗simliklardan ko‗p miqdorda virusli material yig‗ib olish imkoni yo‗q. Sistemali kasallik alomatlarini keltirib chiqaradigan bangidevona va mingdevona kabi o‗simliklardan esa ko‗p miqdorda va qayta-qayta virusli material yig‗ib olsa bo‗ladi. Bundan tashqari, ayrim o‗simliklarda taninsimon moddalar mavjud bo‗lib, ular virus tozalashda virus
T/r
Xo‗jayin o‗simlik nomi
O‗simlik a‘zolari Suyultirish darajasi, marta n 10
10 -2 10 -3 10
-4 10
-5 10
-6 10
-7
soni
1
Do‗rmon (Datura stramonium L.) Ildiz
10 5 1 0 0 0 0
Poya 14 5 4 0 0 0 0 0
Barg 55
46 23
14 5 2 0 0
2
Kartoshka (Solanum tuberosum L.)
Ildiz
20
12 3 0 0 0 0 0 Poya
60 36
17 4 0 0 0 0 Barg
156
87 59
17 5 1 0 0
3
Mingdevona (Datura metel L.) Iddiz
23
5 2 0 0 0 0 0
Poya 10
2 1 0 0 0 0 0 Barg
40
25 12
6 5 3 0 0
4 2
zarrachalarini parchalab yuboradi [19]. Ayrim o‗simliklarda (masalan, kartoshkada) qiyin tozalanadigan moddalar bo‗lib, bu ham tozalash jarayonini bir qadar qiyinlashtiradi. Bangidevona, mingdevona va tamaki kabi o‗simliklardan virus tozalash oson va yuqoridagi qiyinchiliklardan xoli bo‗ladi. 3.3. Kartoshka X-virusini ba‟zi xususiyatlarini o`rganish
Viruslarning fizik-kimyoviy xususiyatlarini o‗rganish viruslarni bir-biridan ajratish, identifikatsiya qilish va qarshi kurash choralarini ishlab chiqishda muhim ahamiyatga ega. Bu xususiyatlarga ularning turli sharoitlarda saqlanishi, oxirgi suyulish darajasi (OSD), harorat ta‘sirida faolligini yo‗qotish darajasi(HTFY) kabilar kiradi.Viruslar hujayrada har xil miqdorda to‗planadi. Ba‘zi virus bilan kasallangan o‗simliklarning 1kg dan 1-3 gr toza virus ajratib olinsa, ba‘zilaridan 3-5 mg ajratib olish mumkin, bu birinchi navbatda virusning hujayrada to‗planishiga bog‗liqdir [13].
Bir qator mualliflarning aniqlashlaricha KXV ning (OSD) 10 -5 -10
-6 , virus 65-76 о
O`zbekistonda tarqalgan KXV ning bu xususiyatlari tekshirib ko`rildi.
KXVning OSD tekshirish uchun dastlab kartoshkaning X-virusi bilan kasallangan bangidevona (Datura stramonium L.) o‗simligidan virusli namuna olinib material va ish uslubi bobida keltirilgandek suyultirildi va har bir probirkadagi namuna bilan alohida-alohida G. globosa o‗simligi kasallantirildi hamda kasallik alomatlari paydo bo‗lguncha kuzatib borildi (8-rasm).
Rasmdan ko‗rinib turibdiki, nazorat, ya‘ni suyultirilmagan o‗simlik shirasi bilan kasalantirilgan barglarning barchasida kasallik alomatlari paydo bo‗ldi, nekrozlar soni esa 70 ta ni tashkil qilgan bo‗lsa, 10 -1 dan 10
-3 gacha suyultirilgan namunalar bilan kasallantirilgan barcha barglarda ham kasallik alomatlari paydo bo‗lgan, ammo nekrozlar soni kamayib (60-13) borgan. Eng oxirgi kasallik alomati esa 10 -5
|