O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti pedagogika fakulteti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I BОB. MAKTABGACHA TA’LIM MUASSASALARIDA METODIK 

ISHLARNI  TASHKIL ETISH  SHAKLLARI – PEDAGOGIC  MUAMMO 

SIFATIDA. 

---

 

1.1. Metodik ishlarni tashkil etish va  rahbarlik qilish 

Pedagogik kengash jamoa pedagoglari fikrini ifodalovchi, bolalar bilan olib 

boriladigan ta`lim-tarbiyaviy masalalarni kollegial ko’rib chiqadigan doimiy 

ishlovchi organ, metodik mahorat maktabi va ilg’or tajriba minbaridir. 

Maktabgacha muassasa mudiri pedagogik kengash raisi hisoblanadi. 

Pedagogik kengashga bolalar bilan olib boriladigan ta`lim-tarbiyaviy ishlar 

darajasini oshirish, ularni hal qilish yo’llarini izlash, muassasa ish tajribasiga 

pedagogika fanining yutuqlari va ilg’or pedagoglar tajribasini joriy qilish, 

tarbiyachilarning pedagoglik mahoratini oshirish, ularning ijodiy faolligini 

rivojlantirish kabi masalalar kiritiladi. 

Pedagogik kengash Xalq ta`limi vazirligi, Xalq ta`limi bo’limlarining 

maktabgacha ta`lim bo’yicha buyruq, instrukqiya, nizom va boshqa me`yoriy 

xujjatlarini; maktabgacha muassasaning yillik ish rejasini; bolalar sog’lig’ini 

mustahkamlash tadbirlarini; har bir yosh guruhi bo’yicha «Maktabgacha ta`lim 

muassasasida ta`lim-tarbiya dasturi»ning sifatli bajarilishi jarayonini;  ish 

tajribasiga  joriy  qilish  maqsadida  tarbiyachilarning  ilg’or  tajribalarini; 

maktabgacha yoshdagi bolalarga ta`lim va tarbiya berish-ning aktual masalalarini, 

tarbiyachilarning nazariy va metodik tayyorgarliklarini oshirish masalalarini va 

maktabgacha muassasa faoliyatining boshqa masalalarini muhokama qiladi. 

Pedagogik kengash kun tartibini belgilashda barcha qatnashchilarni 

qiziqtiruvchi mavzularning kengligini, aktualligini ta`minlash zarur. Faqat 

shundagina pedagogik kengashda ish muhiti hukm suradi, masalalar muhokamasi 

sermahsul va faol bo’ladi. 

Pedagogik kengash tarkibiga katta tarbiyachi, tarbiyachilar, musiqa rahbari, 

maktabgacha muassasaga xizmat ko’rsatuvchi shifokor, katta hamshira, kasaba 

uyushmasi qo’mitasining raisi, ota-onalar qo’mitasining raisi kiradi. Kengash 

yig’ilishiga  jamoat  tashkilotlarining  vakillari,  maktablar  o’qituvchilari, 

maktabgacha muassasada tarbiyalanuvchilarning ota-onalari taqlif etilishi mumkin. 

Pedagoglar pedagogik kengash tomonidan tasdiqlangan va maktabgacha 

muassasaning yillik ish rejasiga kiritilgan reja bo’yicha ishlaydilar. Pedagogik 

---

 

kengash ishning muvaffaqiyati ko’p jihatdan pedagoglar jamoasi muhokamasiga 

qo’yilgan masala qanchalik savodli va jiddiy tayyorlanganligiga bog’liq bo’ladi. 

Pedagogik kengashning yig’ilishi ikki oyda bir marta chaqiriladi, zaruriyat 

to’g’ilganda navbatdan tashqari yig’ilish chaqirilishi mumkin. Muhokamaga ko’pi 

bilan 2-3 masala qo’yiladi, pedagogik kengash ishdan tashqari vaqtda o’tqaziladi. 

Pedagogik kengash qarorining loyihasini ma`ro’zachi (bolalar bog’chasinin, 

mudirasi yoki katta tarbiyachi) oldindan tayyorlaydi. 

Seminarlar pedagoglarning nazariy, metodik bilimlarini,  mutaxassislik 

malakasini oshirishning keng tarqalgan shakli bo’lib, o’qituvchilar malakasini 

oshirish instituti va metodik kabinetlar tomonidan amalga oshiriladi. 

Seminarlarning  asosiy  maqsadi  –  alohida  metodika  bo’yicha 

tarbiyachilarning bilimlarini chuqurlashtirish va tarbiya bo’yicha dolzarb 

masalalarini hal etishdir. Seminar o’quv tematika rejasi 1 yilga mo’ljallangan 

bo’lib, shahar, tumanda seminar oyda 1-2 marta ishdan ajralmagan holda, viloyat 

va respublikada esa 5-12 kunda ishdan ajralgan holda tashkil etiladi. 

Seminarlar ish sifatini yaxshilash maqsadida ilmiy tekshirish instituti 

tomonidan o’quv tematikasining rejalari, seminar dasturi ishlab chiqilgan. 

Seminar o’quv tematika mavzusini katta tarbiyachi va mudira tarbiyachilar 

bilan birgalikda tanlaydi, pedagogik kengash uni tasdiqlaydi, bu yillik rejada aks 

etadi, so’ngra metodist faol tarbiyachilar bilan birgalikda seminar ishining aniq 

rejasini ishlab chiqadi. 

Seminar ishida ayrim bir mavzu yildan-yilga takrorlanmasligi kerak. Bu 

seminar qatnashchilarining qiziqishlarini pasaytiradi. Har bir seminarda quruq 

nazariyachiliqqa yo’l qo’ymay, o’rganilayotgan materialni hayot bilan bog’lash 

kerak. 

Seminar rejasi metod kabinetga ilib qo’yiladi. Seminar mavzulari taxminan 

shunday bo’lishi mumkin: 

1.  Ilk yosh va kichik yoshdagi bolalar psixofiziologik xususiyatlari 

(seminarni pediatr vrach yoki psixolog olib boradi). 

2.  Turli faoliyat turlarida bolalarga individual yondashish. 

---

 

3.  Maktabgacha  ta`lim  yoshidagi  bolalarni  vatanparvarlik  va 

baynalmilalchilik ruhida tarbiyalash. 

4.  Tarbiyachining bolalar bilan o’zaro munosabatlari va h.k. 

Seminar mashg’ulotlari tarbiyachining amaliy malakalarini o’stiruvchi ish 

shakli bo’lib, bunda: bolalar loy, applikatsiya, qurish-yasash, badiiy o’qish, ashula 

aytish, raqsga tushish va boshqa ishlarni amalga oshiradilar. Ular mutaxassis 

yordamida  amaliy  jihatdan  saviyalarini  o’stirib  boradilar.  Seminar 

mashg’ulotlariga mudira, katta tarbiyachi yoki tajribali tarbiyachi rahbarlik qiladi. 

Seminar mashg’uloti maxsus daftarga qayd qilib  boriladi. 

Tarbiyachilarning bilimlarini boyitish maqsadida yangi metodik va 

pedagogik adabiyotlar, sohaga oid jurnaldagi maqolalar o’rganilib, muhokama 

qilinadi.  Maktabgacha  ta`lim  xodimlarning  dunyoqarashlarini  kengaytirish 

maqsadida esa shahar va tumanning diqqatga sazovor yodgorliklariga o’quv 

ekskursiyalari tashkil etiladi. Bir yilda 3-4 marta o’quv ekskursiyalar tashkil 

etiladi. Muzeylarga ekskursiya tashkil etilsa yanada yaxshi, chunki bundan olingan 

taassurotlar pedagoglar bilimini yanada kengaytiradi. 

Vaziyat to’g’ilganda metodist tomonidan yakkama-yakka maslahatlar 

o’tqaziladi. Uzoq joylardagi xodimlarga yozma ravishda beriladi. 

Jamoa maslahati 1 oyda 1 marta o’tkazilib, oylik rejada aks etadi. 

Tumandagi tarbiyachilarni oldindan ogohlantiriladi, o’tkazish muddatini belgilab 

tuman shart-sharoitidan kelib chiqilgan holda o’tqaziladi. 

Tarbiyachilarning  g’oyaviy-siyosiy,  ma`naviy-ma`rifiy  va  ishlash 

malakalarini o’stirish uchun turli mavzular bo’yicha ma`ruzalar o’tqaziladi. Bular 

siyosiy yoki pedagogik mavzularda bo’lishi mumkin. 

Maktabgacha ta`lim xodimlarining o’z ustida ishlashlari g’oyaviy-siyosiy 

saviyalarini oshirib borishdagi keng tarqalgan usuldir. Metodik ishlarni jamoa ish 

shakli bilan birgalikda olib borilsa, bilim manbayi boyib boradi. 

Yillik rejada maktabgacha ta`lim bo’yicha ayrim nazariy masalalarni, 

maktabgacha  talim  dasturini,  dasturiy-metodik  materiallarni  o’rganish 

---

 

rejalashtiriladi. o’z ustida ishlashda faqatgina o’rganiladigan mavzular emas, balki 

undagi asosiy savollar, masalalar o’rganiladi adabiyotlar ko’rsatiladi. 

Mudira kasaba uyushmasi raisi bilan birgalikda tarbiyachilar bilan o’z 

ustilarida ishlashni qanday tashkil etishi yuzasidan suhbatlashishi, yordam 

ko’rsatishi shart. 

Bu tadbirlarning tizimli, aniq reja asosida olib borilishi goyat muhimdir. 

Tashkiliy-pedagogik vazifalarni amalga oshirishda jamoa uchun shart-sharoit, 

kerakli materiallar, bajaruvchi-javobgar shaxslar, ularni hisobga olib borish o’quv 

yilining boshida belgilanadi, buni mudira doimo nazorat qilib  boradi. 

Umumiy ota-onalar majlisida bolalar muassasasining butun ishi muhokama 

qilinadi, tegishli chora-tadbirlar ko’riladi. Ota-onalar majlisiga rais qilib  ota-onalar 

qo’mitasining raisi belgilanadi. 

Bolalar muassasalarida tashkil etiladigan ochiq eshiklar kuni g’oyat 

ahamiyatlidir.  Bunda  bog’chaning butun  faoliyati ota-onalar tomonidan 

ko’zatiladi,  yo’l qo’yilayotgan kamchiliklar joyida hal etiladi. Bolalar 

muassasasining barcha xodimlari bunga tayyorgarlik ko’radilar. 

Bola tarbiyasida qiynalgan ota-onalar uchun yakkama-yakka suhbatlar 

tashkil qilinadi, bunda guruh tarbiyachisi va bog’cha mudirasi masalalarni ilmiy 

asoslangan holga hal etmog’i lozim. Maslahatlar qisqa, aniq shaklda olib boriladi, 

ayniqsa guruhlarda «ko’chirma papka»lardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. 

Maktabgacha ta`lim muassasalarida ota-onalarga yaqindan yordam berishda 

kutubxona tashkil etish ahamiyatlidir. Bola tarbiyasiga oid kitoblar ota-onalarga 

katta yordam beradi, kitoblar bog’cha mudirasi, metodist va tarbiyachilar 

tomonidan tanlanadi. Adabiyotlar ro’yxati hisobot tarzida olib boriladi. 

Pedagogik tashviqot ishlaridan eng qulayi ota-onalar burchagidir. Bu ota-

onalarga bola tarbiyasiga hamda muassasa ishiga ijodiy yondoshishga yordam 

beradi.