O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti “menejment” kafedrasi

4.1 – jadval.


Korxonada rejalashtirishni tashkil qilishning namunasi.

Muddat

Tadbirlar

Ma’sullar

Mart –

­

bozorni

va

raqobatchilarni

­

marketing bo’limi

Iyun

o’rganish,

mavjud

bozor

holatini

­

rejalashtirish

baholash

bo’limi va

yuqori

­ bozor, assortiment va moliyaviy

­

rahbariyat

­

strategiyani aniqlashtirish

yuqori rahbariyat

maqsadlarni, ko’rsatkichlarni

va

yo’nalishlarni tasdiqlash

Iyul

­ rejalashtirish

bo’yicha

­

rejalashtirish

konferensiyani

tashkil

etish

va

­

bo’limi

o’tkazish

yuqori rahbariyat

­ strategiya va rejalarni havola

­

ishtirokchilar

etish

­ quyi

bo’inlar

uchun

topshiriqlarni

aniqlashtirish

va

muxokama qilish

Avgust

­ sexlar

uchun

ko’rsatkichlarni

­

iqtisodchilar va sex

shakllantirish

boshliqlari

Sentyabr

­ uchastkalarga

ko’rsatkichlarni

­

sex boshliqlari

etkazish

­

rejalashtirish

va

­ korxona

bo’yicha

barcha

moliya bo’limi

ko’rsatkichlarni umumlashtirish

Oktyabr

­ sexlar bilan rejani kelishish,

­

korxona rahbari

zaruriy o’zgartirishlarni kiritish

va tasdiqlash

Noyabr

­ rejaning

yakuniy

variantini

­

direktorlar soveti

tasdiqlash

Dekabr

­ individual

rejalarni

ishlab

­

har bir xodim

chiqish

­

kadrlar bo’limi

­ kadrlarni o’qitish

­

rejalashtirish

­ korxonaning

rejani

bajarishga

bo’limi

tayyorligini aniqlash

va yuqori rahbariyat

Shunday qilib, oqilona tashkil etilgan rejalashtirish jarayoni iqtisodiy resurslarning cheklanganligi sharoitida ulardan samarali foydalanish hamda yuqori iqtisodiy natijalarga erishish imkoniyatlarini vujudga keltiradi.

Qisqacha xulosalar

Korxonaning rivojlantirish rejalari norma va normativlar asosida amalga oshiriladi. Qo’llaniladigan texnik-iqtisodiy norma va normativlar progressiv bo’lishi, ya’ni ular zamonaviy ilm–fan yutuqlaridan foydalanishni, texnika va texnologiya, ishlab chiqarishni va mehnatni tashkil etish darajalarini rivojlantirishni ko’zda tutmog’i lozim.

Norma ishlab chiqarishning mukammal usuli-analitik hisob-kitob usuli hisoblanadi. Unda norma va normativlar ishlab chiqarish holatini, undagi mumkin bo’lishi kutilayotgan o’zgarishlarni, turli omillarning ta’sirini o’rganish orqali har tomonlama tahlil qilish yo’li bilan asoslanadi.

Jonli mehnat sarfi normalari asosan mehnat unumdorligi darajasini, ish vaqtidan foydalanishni, ish haqi o’lchovini belgilashda xizmat qiladi. Material sarfi normalari material resurslari sarflarini aniqlashga, mehnat qurollaridan foydalanish normativlari ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasini hisoblashga imkon beradi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Normalashtirish mohiyati va ahamiyatini ifodalang.
   
2. 
   Norma tushunchasi va uning turlari?
   
3. 
   Normativ tushunchasi va uning turlari?
   
4. 
   Rejalashtirish texnologiyasi qanday bosqichlardan iborat bo’ladi?
   
5. 
   Rejalashtirishda qo’llaniladigan ko’rsatgichlar turlarini yoriting.
   
6. 
   Ko’rsatkichlarga qo’yiladigan talablarni yoriting.
   
7. 
   Reja tuzish texnologiyasi tartibini yoriting.
   

Test savollari:

1. Analitik - hisoblash uslubi mohiyati – ?

1. 
   Norma va normativlarni kuzatish asosida belgilash;
   
2. 
   Vazifalarni tarkibiy qismga va operatsiyalarga taqsimlash;
   
3. 
   Normativlarni ishlab chikish;
   
4. 
   Normativlar asosida normani belgilash.
   

2. 
   Bir xil mahsulot ishlab chiqariladigan korxonalarda mexnat me’yorlarining quyidagi turlari qo‘llaniladi – ?
   

A. Vaqt me’yori va ishchilar soni;

B. Mahsulot ishlab chiqarish me’yori va ishchilar soni; C. Xizmat ko‘rsatish me’yor, ishchilar soni;

D. Ishchilar soni, jixozlar soni.

2. 
   Turli xil mahsulot ishlab chiqariladigan korxonalarda mehnat me’yorlarining quyidagi turlari qo‘llaniladi – ?
   

A. Vaqt me’yori va ishchilar soni;

B. Mahsulot ishlab chiqarish me’yori va ishchilar soni; C. Xizmat ko‘rsatish me’yor, ishchilar soni;

D. Ishchilar soni, jixozlar soni.

2. 
   Ko‘rsatkich – ...
   

A. Jarayonning yoki xodisaning ijtimoiy iqtisodiy holatini, mohiyatini hamda mazmunini tavsiflaydi;

2. 
   Jarayonning faqat mikdoriy hajmini ifodalaydi;
   
3. 
   Jarayon yoki xodisaning moddiy buyuklashgan holatini tavsiflaydi;
   
4. 
   Jarayon yoki xodisaning ham miqdor va sifat tomonlarini tavsiflaydi.
   

5. Ishlab chiqarish faoliyatini ifodalaydi – ?

1. 
   Umumiy ko‘rsatkich;
   

2. 
   Hususiy ko‘rsatkich;
   

2. 
   Miqdor ko‘rsatkich;
   
3. 
   Natural ko‘rsatkich.
   

6. Norma yoki me’yor bu – ?
A. Mahsulot birligini tayyorlash uchun xom ashyo va materiallar sarfi bo‘yicha ruxsat etilgan kattalik;

2. 
   Vaqt birligi davomida bajarilishi kerak bo‘lgan ish hajmi;
   
3. 
   Mahsulot birligini tayyorlash uchun ruxsat etilgan vaqt sarfi;
   
4. 
   Bir xodimga biriktirilgan ish hajmi, jixozlar mikdori, ish joyi yoki ish maydoni.
   

7. Normativ bu – ?

1. 
   Ishlab chiqarish vositalaridan foydalanish darajasini ifodalaydi;
   
2. 
   Ishlab chiqarish omillaridan foydalanish darajasini ifodalaydi;
   
3. 
   Ishlab chiqarish resurslaridan foydalanish darajasini ifodalaydi;
   
4. 
   Moddiy resurslardan foydalanish darajasini ifodalaydi.
   

8. Korxona rejasining moddiy buyumlashgan mazmunini ifoda etadi bu– ?

1. 
   Sifat ko’rsatkichlari;
   
2. 
   Miqdor ko’rsatkichlari;
   
3. 
   Natural ko’rsatkichlar;
   

4. 
   Shartli-natural ko’rsatkichlari.
   

9. Operatsiyalar, funksiyalar va mahsulotlarga sarflanadigan resurslarning zaruriy miqdorini hisoblash bu–?

1. 
   Rejalashtirish;
   
2. 
   Me’yorlashtirish;
   
3. 
   Texnik-iqtisodiy jihatdan asoslash;
   
4. 
   Optimallashtirish.
   

10. O’tgan davr ma’lumotlari asosida me’yor belgilash bu –?

1. 
   Analitik tadqiqot uslubi;
   
2. 
   Analitik hisoblash uslubi;
   
3. 
   Taqqoslash uslubi;
   
4. 
   Statisik uslub.