O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik–pedagogika instituti «kimyoviy texnologiya»

Kimyoviy reaksiyalarning hosil bo’lish issiqligi. Gess qonuni. Oddiy moddalarda 1 mol birikma hosil 
bo’lganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori shu birikmaning hosil bo’lish issiqligi deyiladi.
1 mol modda to’liq yonganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori uning yonish issiqligi deyiladi. 

1840 yilda G.I.Gess tajriba asosida termokimyoning asosiy qonunini ta’rifladi: 

Reaksiyaning issiqlik effekti jarayonining oraliq bosqichlariga bog’liq bo’lmay, moddalarning dastlabki va 

oxirgi holatlariga bog’liq. Masalan, karbonat angidrid SO
2
ikki usulda hosil qilingan. 

1-usul: a) 

кдж
5

,

110
CO
O

2
1

C

2





b) 

кдж
283

CO
O
2

1
C

2

2






—————
393,5 kdj 
2-usulda reaksiya bosqichsiz o’tadi. 

C + O
2

= CO

2
+ 393,5 kdj 

---

«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan ma’ruzalar matnlari. 
34

Bu tenglamalardan ko’rinib turibdiki, 12 g grafit bilan 16 g O

2
ning birikishidan hosil bo’lgan 28 g CO 16 g O

2

da yondirilganda, yoki 12 g grafit 32 g O

2
bilan to’g’ridan-to’g’ri biriktirilgandagi CO

2
ning hosil bo’lish issiqligi bir xil 

qiymatga ega.

Gess qonuni tajribada qilib ko’rilmagan kimyoviy reaksiyaning ham issiqlik effektini hisoblab chiqarishga 

imkon beradi. Kimyoviy reaksiyaning issiqlik effektini topish uchun reaksiya mahsulotlarining hosil bo’lish issiqliklari

yig’indisiga reaksiya uchun olingan moddalarning hosil bo’lish issiqliklari yig’indisini ayrib tashlash kerak: 











da


dast

mahsulot

H

H

H
mod

.
.