O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi n (2)
10.3. Asosiy fondlardan foydalanish samaradorligini oshirish yo’llari Asosiy fondlardan foydalanish samaradorligini oshirishning asosiy yo’llari
quyidagilardan iborat:
1). Qishloq xo’jaligi ekin turlarining hosildorligini, chorva mollarining mahsuldorligini
oshirish.
2). Asosiy fondlarning faol (aktiv) qismi bo’lgan texnika, asbob- uskunalardan
foydalanishning smenalik koeffitsientlarini ko’tarish ulardan foydalanish samaradorligini
oshirishning asosiy yo’llaridan biri hisoblanadi.
3). Asosiy fondlar tarkibini takomilashtirish ulardan foydalanishni iqtisodiy
samaradorligini oshirishning juda muhim yo’llaridan biridir. Bugungi kunda ishlab
chiqarishda mavjud kuch beruvchi texnikalar (traktor va h.q.) bilan ishchi mashinalar
o’rtasidagi mo’’tadil (optimal) nisbatni ta’minlamaslik asosiy fondlardan foydalanish
samaradorligini pasaytiradi.
4). Asosiy va oborot fondlar mutanosibligini ta’minlash ham ulardan foydalanish
samaradorligini oshiradi.
5). Asosiy fondlardan foydalanishda jamoa a’zolarining moddiy manfaatdorligini
ta’minlash, ulardan foydalanish samaradorligini oshirishning asosiy yo’llaridan biri
hisoblanadi.
10.4. Aylanma mablag’lar va ulardan foydalanish Ishlab chiqarish jarayoni samarali olib borilishida asosiy fondlar bilan bir qatorda
aylanma mablag’larning ahamiyati cheksizdir. Ular ishlab chiqarish jarayonining albatta
bo’lishi lozim bo’lgan shartlaridan biridir. Aylanma fondlar bir ishlab chiqarish tsiklida
(jarayonida) ishtirok etadi. O’zining qiymatini tayyor mahsulotga to’liqligicha bir ishlab
chiqarish jarayonida o’tkazadi. Ular ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etib, o’z fizik
ko’rinishini qisman, aksariyat holda esa butunlay o’zgartiradi. Ana shunday talablarga javob
bergan fondlar aylanma fondlar deb yuritiladi. Aylanma fondlarga xo’jalikning hisob
78 raqamlarida mavjud bo’lgan pullari, sotilgan, lekin hali puli kelib tushmagan mahsulot
uchun mablag’larini qo’shib hisoblaganda, aylanma mablag’lar tushunchasi kelib chiqadi.
