87 13-BOB. AGROSANOAT MAJMUASIDA FAN-TEXNIKA TARAQQIYoTI VA INTENSIVLASHTIRISH 13.1. Intensivlashtirishning iqtisodiy mohiyati 13.2. Fan-texnika taraqqiyoti va intensivlashtirish 13.3. Qishloq xo’jaligining intensivlashtirish darajasi va iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko’rsatkichlar 13.4. Qishloq xo’jaligini intensivlashtirishning asosiy yo’nalishlari 13.1. Intensivlashtirishning iqtisodiy mohiyati Iqtisodiy fan ishlab chiqarishni rivojlantirishning ikki yo’lini bir-biridan farq qiladi.
Birinchi yo’l ekstensiv rivojlanish yo’li bo’lib, mahsulotlar ishlab chiqarish hajmining
ko’payishi ishlab chiqarish jarayoniga yangi va yangi resurslar (er, chorva mollarining soni
va h.k.) jalb qilish hisobiga ta’minlanadi. Bunda mahsulot hajmining ko’payishi asosan
ishlab chiqarish omillarining ko’payishi hisobiga yuz beradi. Bu yo’lning imkoniyatlari
cheklangan. CHunki barcha ishlab chiqarish resurslari – yer, suv, mehnat resurslari, texnika,
xomashyolar, barcha-barchasi cheklangan.
Qishloq xo’jaligining intensiv rivojlanishi – bir gektar yer yoki bir bosh chorva moliga
sarflanayotgan mehnat va moddiy sarflarni oshirish evaziga mahsulot ishlab chiqarishni
ko’paytirishdir. Bunda yer birligi yoki bir bosh chorva moliga sarflanadigan mehnat va
moddiy xarajatlar samarasiz o’sishi mumkin emas degan qoida amal qilishi zarur. Intensiv
rivojlanishning iqtisodiy mohiyati shundaki, sarflanayotgan mehnat va moddiy
xarajatlarning o’sishiga nisbatan olinayotgan mahsulot miqdori tezroq o’sishi kerak.
Boshqacha qilib aytganda, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning bir birligi tannarxi nisbatan
kamayib borishi lozim.
13.2. Fan-texnika taraqqiyoti va intensivlashtirish Fan-texnika taraqqiyoti deganda fanning, texnikaning va texnologiyaning barqaror
rivojlanib borishi tushiniladi. Boshqacha qilib aytganda,
