O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik- qurilish instituti «Mashinasozlik»

Yetaklanuvchi val
CHiqish vali oxirining diametri
qabul qilamiz
Valning podshipnik o’rnaydigan diametri,
CHervyakli g’ildirakning valda joylashgan qismi diametri,
CHervyakli g’ildirak gupchagining diametri

qabul qilamiz,
CHervyakli g’ildirak gardishining uzunligi

qabul qilamiz





D₀-g’ildirak obodosining ichki diametrini topamiz.









Obodoni eni

IV. REDUKTOR KORPUSINING KONSTRUKTIV O’LCHAMLARI.

Qopqoq va asos devorining qalinligini aniqlash


qabul qilamiz,
Korpus va qopqoq qobig’ining qalinligi

Korpusning pastki belbog’i (qabig’i) qalinligi


qabul qilamiz
Boltlarning diametri
Fundament bolt
M17 rezg’bali bolt qabul qilamiz.
Boltning diametri
M17 rezg’bali bolt qabul qilamiz.

V. REDUKTORNING BIRINCHI BOSQICH KOMPONOVKASI.

Komponovka chizmasini ikki proektsiyada tishli g’ildirak o’qi bo’yicha qirqim va umumiy chizmaning o’qi bo’yicha qirqim imkon darajasida 1:1 masshtabda bajaramiz.
Taxminan varaqning o’rtasidan uning uzun tomoni bo’yicha o’q chiziqlarini o’tkazamiz. O’q chiziqqa parallel ravishda a_w=140 mm o’qlararo masofada ikkinchi o’q chiziqni o’tkazamiz. So’ngra tekislikka nisbatan ikkita tik o’q chiziqni biri bosh ko’pinishga, ikkinchisi esa yon tomondan ko’rinishga nisbatan o’tkazamiz. CHervyakli g’ildirak va chervyak valini ikkita proektsiyada chizamiz.
Korpusning ichki devorini chizamiz. CHervyakli g’ildirak va ichki devor oralig’idagi masofa, chervyakli g’ildirak gupchagi va ichki devor oralig’idagi masofani 15 mm deb qabul qilamiz. CHervyak podshipniklari orasidagi masofani qilib, 1:1 ga nisbatan simmetrik xolda chizamiz. SHuningdek, chervyakli g’ildirak podshipniklarini ham simmetrik xolda joylashtiramiz. Ular orasidagi masofani chizma bo’yicha qilib o’lchaymiz.

5-rasm. CHervyakli reduktor komponovkasi.

CHervyakli ilashmalarda o’q bo’ylab yo’nalgan kuchning ortishi tufayli radial-tirak podshipniklardan foydalanishni talab qiladi: sharikli o’rta seriyali podshipnik chervyak vali uchun va rolikli konussimon yengil seriyali podshipnik chervyak g’ildiragi uchun qabul qilamiz.

Podshipnikning shartli belgilanishi	d	D		B		T	C	e
	mm						kN
46308	40		90	23			50,8
7210	50		90	21	21,75		17	0.37

VI. PODSHIPNIKLARNI DINAMIK YuK KO’TARUVCHINLIKKA HAMDA ISHLASH MUDDATINI TEKSHIRISH.

Ilashmadagi kuchlar. CHervyakli g’ildirakdagi o’q bo’ylab yo’nalgan kuch chervyak validagi o’q bo’ylab yo’nalgan kuchga teng, yahni:

N
CHervyak validagi aylana kuch chervyak g’ildiragidagi o’q bo’ylab yo’nalgan kuchga teng, yahni:
N
CHervyak va chervyak g’ildiragidagi radial kuch:
N
Maxsus talablar bo’lmaganligi uchun chervyak vali o’ng tomonga yo’nalgan chulg’am yo’nalishga ega. Kuchlarning yo’nalishi 6-rasmda ko’rsatilgan. Tashqi o’q bo’ylab yo’nalgan kuchni qabul qiluvchi tayanchlar «2» va «4» raqamlari bilan belgilangan.



CHervyak vali uchun: tayanchlar orasidagi masofa mm; diametri mm

6-rasm. CHervyakli ilashma tayanchlaridagi riaktsiya kuchlari

Tayanchlardagi reaktsiya kuchlar qiymatlari

x-z tekisligi uchun
N
y-z tekisligi uchun
; N

; N
Tekshiramiz:

Reaktsiya kuchlari yig’indisi
N
N
SHarikli radial-tirak podshipniklarining radial reaktsiya kuchlarini tashkil etuvchilari quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
N; N;
Bu yerda: li radial-tirak sharikli podshipniklarida o’q bo’ylab yuklanish koeffitsenti . Podshipniklarning o’q bo’ylab yuklanishi 40-jadvalga qaralsin. Berilgan xolatda ;
; bunda N;
N

CHap (birinchi) tomondagi podshipnikni ko’rib chiqamiz.

Ekvivalent yuklanish.
Bu yerda: Vintli konveyer uchun ning qiymati -1,3
V=1 va K_T=1 koeffitsientlar.
Yanada ham yuqori yuklanishli podshipniklarning chidamliligini aniqlaymiz.
O’ng (ikkinchi) podshipnikni ko’rib chiqamiz.
Nisbiylik
SHuning uchun ekvivalent kuchlanishni o’qqa nisbatan hisoblash.

Bunda:Xq0,41 va Yq0,87
Quyidagi formula bo’yicha hisobiy chidamlilikni aniqlaymiz, mln.ayl.

Hisobiy uzoq muddat ishlashini aniqlaymiz.

n-chervyakni aylanishlar soni; n=1444 ayl/min.
Etaklanuvchi val.
Devor orasidagi masofa (aniqrog’i, R₃ va R₄-radial kuchlar tahsir nuqtalari orasi) mm; diametr mm.
x-z tekisligi uchun

y-z tekisligi uchun




Tekshiramiz:

Reaktsiya kuchlari yig’indisi

Konussimon podshipniklarning radial reaktsiya kuchlarining tashkil etuvchilari quyidagi formula orqali aniqlanadi;

Bunda 7211 podshipniklari uchun o’q bo’ylab yuklanish .
Podshipniklar o’qi bo’ylab yuklanish. Berilgan holatda
; bunda

O’ng tomondagi podshipnikda

Ekvivalent yuklanish

bunda:
CHap podshipnik uchun

Konussimon podshipniklar uchun 7211, bunda uning koeffitsenti ;

Uzoq muddat ishlashi quyidagi formuladan aniqlanadi:

S-ning qiymatini jadvaldan olinadi.
Ishlash muddati soatda quyidagicha aniqlanadi;
soat
-chervyakli g’ildirak valining aylanishlar soni.

VII. REDUKTOR KOMPONOVKASINING

IKKINCHI BOSQICHI

Birinchi joylashtirish chizmalardan foydalanamiz. Ikkinchi bosqichning maqsadi konstruktorlik baza bo’lib, asosiy qismlar chervyak vali chervyakli g’ildirak vali, chervyak g’ildiragi, korpus, podshipnik qismlari, qopqoq va boshqalarni to’g’ri joylashtarishdan iborat.

Korpusga qo’yilgan kirimlar satxidan pastdagi suyuq moy ilashmani va podshipniklarni sachratish bilan moylash orqali podshipniklarni xaddan ko’p hamda chervyak so’rayotgan moylashni bir xilda bo’lishini tahminlash kerak.
CHervyak valiga o’rnatilgan parraklar reduktorni ishlash vaqtida g’ildirak va podshipniklarga moy sachratadi.
Rezina manjetlar bilan vallarni tig’iz joylashishi tahminlanadi. Korpus qopqog’iga moyni ko’rib turish oynagli darcha o’rnatiladi.
Korpusning pastki qismiga moyni to’kib tashlash uchun rezg’bali tiqinni chizamiz hamda organik oyna va naychali moy satxini ko’rsatkich o’rnatamiz.
Podshipniklarga teshikli va teshiksiz qopqoqlarni manjet orqali maxkamlanishini tahminlaymiz. Qopqoqlarni orqasidan metaldan ishlangan boshqariladigan metall qistirma o’rnatamiz.
CHervyak g’ildiragini konstruktsiyasini quyidagi rasm orqali bajaramiz. CHugunli markazga bronzali qosqonni tig’iz qilib birlashtiramiz. O’tqazish .
Prizmatik shponkani chizamiz.
CHervyak valining oxiri
CHevyakli g’ildirak oxiri
CHevyakli g’ildirak uchun

VIII.REDUKTORNI QIZISHINING XISOBI

Reduktorni to’xtovsiz ishlash muddatini xisoblash

Bunda: chervyakning talab etilgan quvvati. Xarorat uzatish koeffitsenti . qabul qilamiz

Pastda joylashgan chervyak uchun ruxsat etilgan xarorat

IX. SHPONKALI BIRIKMALARNI MUSTAXKAMLIKKA
TEKSHIRISH
CHervyakli g’ildirak vali bilan mufta birikkan joy diametri .
SHponkaning eni va bo’yi
O’yiqcha chuqurligi
Moment

X. VALLARNING ANIQ HISOBI.

CHervyak vali mustahkamlikka tekshirilmaydi. CHunki uning qabul qilingan konstruktiv o’lchamlari geometrik harakteristikalari xisoblangandan so’ng qabul qilingan. Valning chiqish qismi diametri buralishga xisoblanganda aniqlangan bo’lib, d₁80 mm, d_a196 mm, d_f160,8 mm. Biz tasavvur qilamizki, konstruktsiyalashda uni d_v1 18,9 mm qabul qilamiz.
CHervyakni egilishga tekshiramiz.
CHervyakning ko’ndalang kesimi bo’yicha keltirilgan inertsiya momenti;

Egilish
Ruxsat etilgan egilish;

SHunday qilib, bikrligi tahminlangan, chunki f

CHervyak g’ildiragining xavfli kesimidagi mustahkamlik zaxirasi koeffitsentini aniqlash.
Etaklovchi valdagi qiya tishli tsilindrsimon reduktorning xisoblash kabi bajariladi. Berilgan xisoblash ishlarida mustahkamlik zaxirasi koeffitsenti katta, chunki valning montaj uchun mo’ljallangan diametri uning xisobiy qiymatidan katta:

XI. REDUKTOR DETALLARINI CHETLASHISHLARI VA CHIZMANI

XUJJATLASHTIRISH.
Bu jarayonlar tsilindrsimon bir pog’anali qiya tishli redutorni loyixalashda bajarilgan kabi amalga oshiriladi. N7N6 cho’yan markalariga bronzali chetlashishlar qo’shish talab etiladi.

XII. MOY TURINI TANLASH.

Tishlshishlar hamda podshipniklarni moylash suyuq moyni purkash orqali amalga oshiriladi. Standartdan moyni qovushoqligini aniqlaymiz. bo’lgan komponentli kuchlanish va ishqalanish tezligi da tavsiya etiladigan moyni qovushoqligi taxminan ga teng bo’lishi kerak. Standart bo’yicha MS-22 aviatsiya moyini tanlaymiz.

XIII. REDUKTORNI YI/ISH.

Yig’ishdan oldin korpusni ichki hismini tozalab moyga chidamli lak-bo’yoq bilan surkab chiqamiz. Reduktorni yig’ish uning umumiy ko’rinishi berilgan chizmaga muvofiq bajariladi. Yig’ishni chervyakli valga qatorchalar va radial-tayanchli podshipniklar bilan yopishdan boshlanadi, oldindan moyda 80⁰-100⁰S haroratga qizdirib. chervyakli val korpusga qo’yiladi.
CHervyakni val bilan birga tiqilib o’rnatishda chervyakni o’tishi uchun uning diametrini podshipnik teshigi diametridan kichik bo’lishi kerak. Bizning xolatimizda chervyakning tashqi diametri , 46309 podshipniklari tashqi diametri .
CHervyakli g’ildirakni yig’ishdan oldin shponka joylashtiriladi va val ariqchasiga qadalgunga qadar g’ildirak preslanadi; so’ng stoporli vtulka kiygiziladi va moyda qizdirilgan konussimon podshipniklar o’rnatiladi. Yig’ilgan valni korpus asosiga joylashtiriladi va korpus qopqog’i bilan flanets yuzasini sirtlari bilan bo’yab yopiladi. Korpusga qopqoqni markazlashtirish uchun ikkita konussimon shlift yordamida boltlar bilan maxkamlanadi.
Podshipnikli ochiq qopqoqlar rezina manjetlar qo’yiladi va qopqoqni tag qo’yma (prokladka) bilan o’rnatiladi.
Radial-tayanch podshipniklarni rostlash podshipniklarni qopqog’iga o’rnatiladi I va II mayin metall tag qo’ymalar majmuasi bilan amalga oshiriladi. CHervyakli ilashmani rostlash uchun chervyakli g’ildirak hamma vallarini o’q yo’nalishi bo’yicha chervyak o’qi g’ildiragini o’rtacha tekisligi bilan kesishguncha qadar siljitiladi. Bunga II tag quyma bir qismini korpusni bir tomonidan ikkinchitomoniga o’tkazib erishiladi. SHunda podshipnikni rostlanishi saqlansin, II tag quyma majmuasi umumiy qalinligi o’zgarmay qolsin.
Moy ko’rsatgich va moyni oqizish teshiklariga probka tiqiladi. Reduktorga moy qo’yib teshikni qopqoq bilan berkitiladi.
Yig’ilgan reduktor stenda chiniqtiriladi va sinaladi.

10-rasm CHervyakli reduktorning umumiy ko‘rinishi

Kattaligi	Variantlar
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Rk	1,6	2,2	3,5	4	5,6	8,2	10,4	13,6	16,8	19,6
nk	60	65	72	74	80	90	100	120	140	140

Kattaligi	Variantlar
	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
Rk	2,6	3,2	2,5	3,4	3,6	6,2	9,4	11,6	13,8	16,6
nk	70	55	42	64	70	80	90	110	120	150

R_k-Konveyerdagi quvvat; kVt.

n_k-Konveyer valining aylanishlar soni; ayl/min.