Qonning vazifalari
|
Skeletning vazifalari
|
Tashuvchilik vazifasi. Qon tomirlarda harakat qilib har xil moddalarni: kislorod, karbonat angidrit gazlari, ozuqa moddalar, gormonlar, fermentlar va boshqa moddalarni tashiydi.
|
Himoya
Ichki organlarni mexanik ta’sirlardan himoya qiladi. Bosh suyagi - miya va sezgi organlarining o’rni: ularni ishonchli himoya qiladi. Bir-biri bilan bog’lanib, umurtqa pog’onasi yaxshi himoyalangan orqa miya joylashgan umurtqali (o’murtqa) kanalni hosil qiladi.
|
Nafas vazifasi. o’pkadan to’qimalarga 02 ni va to’qimalardan o’pkaga S02 niolib keladi
|
Skeletning yordamchi vazifasi yumshoq to’qimalarni, ichki organlarni skeletning turli qismlariga biriktirishdir.
|
Oziqlantiruvchi (trofik). Qon hazm traktidan kerakli oziq moddalar (glyukoza, fruktoza, peptidlar, aminokislotalar, tuzlar, vitaminlar, suv, yog’ va uning birikmalari) qonga va limfaga so’riladi va ularni to’qimalarga yetkazib beradi.
|
Skeletning bu funksiyasi zarbani yutuvchi (fr. amortir - zaiflash, yumshatish, cho’ktirish) deb ham ataladi. Skeletning tuzilishi (umurtqa pog’onasining yegilishi, kamon oyoqlari, intervertebral disklar) harakat paytida zarba va titroqlarni yumshatishni, yukni bir tekis taqsimlashni ta’minlaydi.
|
Ekskretor vazifasi: Moddalar almashinuvida hosil bo’lgan keraksiz (chikindi) moddalar to’qimalardan chiqaruv a’zolariga tashib keltirilib beriladi va chiqaruv a’zolari ularni chiqarib yuboradi. Shuningdek, oshiqcha suvlar, mineral va organik moddalar, mochevina, siydik kislotasi, ammiyaklar xam chiqaruv a’zolariga tashib keltiriladi.
|
Bo’g’imlardagi suyaklar (harakatlanuvchi bo’g’inlar) tutqichlarni hosil qiladi, ular qisqarish orqali mushaklarni harakatga keltiradi.
|
Termoregulyator vazifasi: Qon issiqlik bilan qayta ta’minlaydi va tana haroratini bir xilda ushlab turishda katta rol o’ynaydi. Issiqlik ko’p ishlab chiqaruvchi a’zolardan tananing boshqa a’zolariga issiqlikni tashiydi va ularni isitadi
|
Suyaklar mineral almashinuvda faol ishtirok yetadi: suyaklar kalsiy va fosfor omboridir. Mineral metabolizmni buzgan holda, ko’plab kasalliklar yuzaga keladi
|
Qon gomeostazdagi ayrim ko’rsatkichlarni doimo bir hilda ushlab turishda katta ahamiyat kasb etadi.
|
Naychali suyaklar ichida sariq suyak iligi joylashgan medullar kanal mavjud. U ozuqaviy funksiyani bajaradi (yog’larning to’planishi), qon yo’qotilganda u qizil suyak iligiga (zaxira funksiyasi) aylanishga qodir.
|
Suv-tuz almashinuvida ishtirok etadi: qon va to’qima orasidagi suv va tuzni bir hilda ushlab turishda katta o’rin egallaydi.
|
|
Himoya vazifasi: Leykositlarning immunitet hosil qilish va fagasitozda ishtiroki orqali organizmni himoya qiladi. Bundan tashqari qonning suyuq holda ushlab turilishi va qon oqishini to’xtashida (gemeostaz) ni ishtiroki ham himoya funksiyasiga kiradi.
|
|
Gumoral boshqaruv vazifasi: Birinchi navbatda garmonlar va biologik aktiv moddalarning qonda tashilishi. Boshqaruv vazifasi tufayli ichki muhit doimiyligi ta’minlab turiladi, modda almashinuvi intensivligi, gemopoez va boshka fiziologik faoliyatlar idora etilib turiladi.
|
|
Kreator bog’lar hosil qilish: qon plazmasi va shaklli elementlari informasion bog’lar hosil qiluvchi makromolekulalarni tashiydi. Hujayra ichki oqsillari sintezini, to’qima tuzilmalari shakllanishini bir hilda ushlab turish va qayta tiklash vazifasini bajaradi.
|
|
