O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi tоshkent davlat pedagogika universiteti
-rasm. Peruliklarning kipu yozuvi. 8-rasm
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Piktografik ( lot . pictus
- 10 - rasm.
- 2. Ideografik yozuv Ideografik ( yun . idea
| 7-rasm.
Peruliklarning kipu yozuvi. |
|
8-rasm. Irokezlarning vampum yozuvi. |
Yozuvning turlari
Yozuvni taraqqiyot bosqichlari bo`yicha to`rtta turga ajratsa bo`ladi. Bular quyidagilardir:
1. Piktografik yozuv
Piktografik (lot. pictus – chizilgan va yunon. grapho – yozaman)40 yozuv rasmlarga asoslangan yozuv turidir va uning birliklariga piktogramma deyiladi. Bu yozuv namunalari quyidagi rasmlarda berilgan:
9- rasm. Piktogramma. Eskimos-ovchining “kundaligi”. Mazmuni: “Odam ovga chiqqan, hayvon terisini qo`lga kiritgan, keyin yana bittasini topgan, morj ovlagan, boshqa ovchi bilan qayiqda suzgan, tunni o`tkazgan”.
10- rasm. Piktogramma. Hindularning prezidentga “arznomasi”. Mazmuni: “Turna, Uchta suvsar, Ayiq, Dengiz odami va Dengiz mushugi qabilalari yagona qalb jo`shqinligi ila Turna qabilasi boshlig`iga ko`llar hududiga ko`chib o`tishga ruxsat berish haqida prezidentdan iltimos qilishni topshiradi”.
Ikkinchi piktogrammani o`qish qiyinroq, chunki unda “yagona qalb jo`shqinligi ila”, “prezidentdan iltimos qilishni” kabi mavhum tushunchalar ham berilgan.
Piktografik yozuv quyidagi xususiyatlarga ega:
1) piktogrammalarda hayotiy vaziyatlarni (ov, safar) aks ettiruvchi rasmlar ifodalanadi;
2) rasmlarning badiiy tomoni ahamiyatsiz;
3) mavhum tushunchalarni ifodalay olmaydi;
2. Ideografik yozuv
Ideografik (yun. idea – tushuncha; grapho - yozaman )41 yozuvni “tushunchaviy yozuv” desa bo`ladi, uning birligi ideogramma deb ataladi. Bunda rasmlar orqali bevosita narsa, hayvon yoki boshqalarning o`zi emas, balki shu rasmlar ta’sirida inson ongida aks etgan tushuncha muhimdir. Masalan, piktografik yozuvda ifodalangan yurak va unga sanchilgan o`q ideografik yozuvda muhabbat ma’nosini ifadalaydi. Demak, bu yozuv orqali mavhum tushunchalarni ham ifodalash imkoniyati paydo bo`ladi. Bu yozuvning quyidagi belgilari mavjud:
1) qo`llangan rasmlar so`z ma’nosini ifodalaydi;
2) voqelik haqida ancha kengroq ma’lumot berish mumkin;
3) rasmlar barqarorlashgan, ya’ni bir tushunchani ifodalash uchun bir xil rasm ishlatilgan;
4) rasmlar o`z va ko`chma ma’nolarida maydonga chiqadi.
Yüklə 1,41 Mb.
Dostları ilə paylaş:
