O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogikauniversiteti

Ma’lumotlar – bu o’zaro bog’langan va tartiblangan 
mahlumotlar majmuasi bo’lib, u ko’rilayotgan obhektning 
xususiyatlarini, holatini va obhektlar orasiadagi munosabatni 
mahlum sohada tasniflaydi. 
Ma’lumotlar omborini shartli holda ikki qismdan iborat 
deb hisoblasa bo’ladi. Ma’lumotlar omborining tuzilishi 
(strukturasi, shakli) va bu strukturaning ichida saqlanayotgan 
ma’lumotlar. 

---

48 
1 - ilova 
2 – ilova 
3 – ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
Relyatsion 
 
Tarmoqli 
 
Daraxtsimon
(Ierarxik) 
Ma’lumotlar 
ombori 
Ma’lumotlar ombori 
Поле 
Запись 
Таблица 
 
Maydon 
 
Yozuv 
Jadval 
Microsoft Office paketiga mansub Word
va Excel oynalari bilan taqqoslagan holda 
tushuntirilishi tavsiya etiladi 
 

---

49 
Masalan, guruhdagi o’quvchilar haqidagi ba’zi ma’lumotlarni quyidagicha 
tasvirlah mumkin: 
№ 
Familiyasi 
Ismi 
Bo’yi 
(sm) 
Og’ir
ligi (kg) 
Ko’zining 
rangi 
1 
Saodova 
Shaxlo 
168 
65 
Jigar rang 
2 
Qodirov
Dilshod
185 
67 
Ko’k 
3 
Hamidova
Mashraboy
170 
56 
Qora
4 
Iskandarov
Rustam
186 
70 
Yashil

---

50 
 
«Отчет»
(xisobotlar) –bular yordamida ma’lumotlar 
foydalanuvchiga qulay ko’rinishda bosmaga chiqariladi 
 
«Таблица» 
МОning asosiy obektlari bo’lib, kerakli fayllar 
saqlanadi
. 
«Форма»
– bu obekt yordamida omborga yangi 
ma’lumotlar kiritiladi va eskilar ko’rib chiqiladi 
«Zapros»
(so’rovlar) – bu maxsus tuzilma bo’lib MOda 
mahlumotlarni qayta ishlash uchun mo’ljallangan. «
 
Zapros
» 
yordamida ma’lumotlar saralanadi, filtirlanadi, o’zgartiriladi, 
qo’shiladi tanlanadi, yani qayta ishlanadi 
«Макрос»
- 
agar MO bilan ishlashda ba’zi bir buyruqlar 
(amallar) ko’p marta takrorlansa, bu buyruqlarni bitta makrosga 
gruppalab va klaviaturadagi tugmachalar orqali bajarilishni 
ta’minlash mumkin 
«Модул»
(modul) – Visual Basic tilida yozilgan dastur 
protseduralari ( biron bir amalarni bajaruvchi programma 
qismi) 
 
«Макрослар»

- bir qator buyruqlar majmui asosida hosil 

bo’lgan makrobuyruqlar bo’lib, foydalanuvchi tomonidan jadval 
tuzishda juda qiyin hal bo’ladigan jarayonlarni yechadi. 
4 – ilova 

---

51 
5 – ilova 
«Blits-so’rov» savollari savol-javob vaqtida to’ldiriladi. 
№ 
Savollar 
Javoblar 
1. 
Ma’lumotlar ombori deb nimaga aytiladi? 
2. 
Ma’lumotlar omboriga misollar keltiring 
3. 
Ma’lumotlar omborining qanday turlarini 
bilasiz? 
4. 
Ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi 
deganda nimani tushunasiz? 
5. MS Access dasturi haqida nimani bilasiz?