III-BOB.
MAVZUNI
O„QITISHDA
ZAMONAVIY
PEDAGOGIK
TEXNOLOGIYaLARDAN FOYDALANISH.
3.1. Yoshlarni insonparvarlik ruhida tarbiyalashda badiiy adabiyot oldida turgan
vazifalar.
Bugungi voqelik milliy istiqlol g„oyasi targ„iboti masalasiga alohida e‟tibor
berishni talab qilmoqda. Hozirgi kunda mamlakatimizda mafkura targ„iboti eng dolzarb
masalalardan biriga aylanganligini inobatga oladigan bo„lsak, uning targ„ibot-tashviqotiga ham
yangicha texnologiyalar, usullar, vositalarni jalb qilish foydadan holi emas. «Bugungi xayotning
o„zi oldimizga fuqarolik jamiyati institutlari tizimida ommaviy axborot vositalarining o„rni va
rolini yanada mustaxkamlash vazifasini qathiy qilib qo„ymoqda. Ommaviy axborot vositalarini
yanada erkinlashtirish, nodavlat matbuot nashrlari, radio, televidenie faoliyatini jonlashtirish,
ularning Internet global tarmog„iga kirish imkoniyatlarini kengaytirish olib borilayotgan
isloxotlar siyosatining ochiqligi va oshkoraligini tahminlashga, kuchli fuqarolik jamiyatining
izchil shakllanishiga madad berishi darkor»
1
Milliy istiqlol g„oyasi targ„ibotining ta‟sirchanligini
oshirish vazifasi ham bu jarayonda yangi texnologiyalarni keng qo„llash zaruratini kuchaytiradi.
Milliy istiqlol g„oyasi targ„ibotining ta‟sirchanligini oshirishda adabiyot oldida xam talaygina
1
Karimov I.A. Asosiy vazifamiz- vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir.
T.: 2010- 31-b
31
vazifalar turibdi. Xalqimiz yillar, asrlar davomida orziqib kutgan mustaqillikka erishib, o„z
taqdirini qo„lga olganidan keyin har qanday taxdid va xatarlarga qaramasdan, yurtimizda tinchlik
va osoyishtalikni saqlash, mustaqillikni mustaxkamlash, erkin va farovon xayot qurish
maqsadida amalga oshrilayotgan isloxotlarni, eng muximi bu borada qanday murakkab
bosqichlarni o„tishga to„g„ri kelayotganini chuqur anglab yetish darkor. Adiblarimiz ushbu
masalalarga keng e‟tibor qaratishlari lozim. Bugungi yoshlarimiz nafaqat o„quv dargoxlarida,
balki radio-televidenie, matbuot, internet kabi vositalar orqali rang-barang ma‟lumotlarni
olishmoqda. Prezidentimiz tahbiri bilan aytganda «… shunday bir sharoitda bolalarimizning
ongini faqat o„rab-chirmab, uni o„qima, buni ko„rma, deb bir tomonlama tarbiya berish, ularning
atrofini temir devor bilan o„rab olish, hech shubhasiz, zamonning talabiga xam, bizning ezgu-
maqsad-muddaolarimizga xam to„gri kelmaydi. Nega deganda, biz yurtimizda va ochiq va erkin
demokratik jamiyat qurish vazifasini o„z oldimizga qathiy maqsad qilib qo„yganmiz va bu
yo„ldan hech qachon qaytmaymiz»
1
. Biz o„z kelajagimizni qobig„imizga o„ralgan xolda emas,
balki umumbashariy qadriyatlarni chuqur o„zlashtirgan xolda tasavvur qilamiz. Prezidentimiz
tomonidan ta‟kidlab o„tilganidek ota-onalar, o„kituvchilar ming tashviq-targ„ib qilishmasin,
bugungi yoshlar mumtoz adabiyot namunalarini yoppasiga o„qishyapti, deya olmaymiz. Bu esa
badiiy adabiyot namoyondalari oldiga zamonaviy axborot vositalari orqali adabiyotimizni keng
targ„ib etish, Internet imkoniyatlaridan keng foydalangan xolda yetuk badiiy asarlarni yoshlarga
yetkazish ustida bosh qotirishlarini talab qilmoqda. Yana bir muxim masala shundan iboratki,
yozuvchilarimiz o„z istehdodlari bilan odamlarning ongi va dunyoqarashi, madaniy saviyasini
yuksaltirish, xalq qalbining kuychisi bo„lishdek og„ir, murakkab, ulug„ vazifani olishgan ekan,
avvalo el-yurt oldidagi farzandlik burchini, mahsuliyatini chuqur sezishi, anglashi muxim
axamiyatga ega. «Mening fikrimcha, yozuvchilik- bu oddiy kasb emas, xudo bergan, istehdoddir.
Bu-qismat, peshonaga yozilgan taqdir. Bu kasbga hech qaerda o„qitib, o„rgatib bo„lmaydi.
Yozuvchilikning maktabi xam, dorilfunini ham bitta. U xam bo„lsa, bir umr xayotning ichida
bo„lish, o„x xalqi bilan hamdardu hamnafas bo„lib yashash, haqiqat va adolatga sadoqat bilan
xizmat qilishdir»
2
.
Yuqorida qayd etib o„tilgan vazifalar badiiy adabiyot, uning vakillari, yozuvchilarimiz
oldiga bir qator murakkab masalalarni qo„ymoqda. Yozuvchilar uyushmasi faoliyatining
samarasini oshirishda eng muxim birinchi masala ijodkor o„zining ijtimoiy burchini qanday
tushunish bilan bevosita bog„liqdir. Nega deganda, adibning so„zi, uning ijodiy mehnatining
mahsuli jamiyat taraqqiyoti uchun naqadar zarur ekanini barchamiz, avvalo shu sohaga kirib
kelayotgan va shu sohada faoliyat olib borayotgan adiblarning o„zi yaxshi anglab olishi kerak.
1
Karimov I.A. Yuksak ma‟naviyat-yengilmas kuch. T., «Ma‟naviyat»-2008. 114-b
2
Karimov I.A. Adabiyotga e‟tibor-ma‟naviyatga, kelajakka e‟tibor. 17-18 b.
32
Shunday ekan istehdod sohiblarini topib tarbiyalash, ularning mehnatini munosib qadrlash eng
asosiy vazifamizga aylanishi zarur.
Ikkinchi masala shuki, yozuvchilarimizning mashaqqatliijodiy mehnatini to„g„ri va adolatli
boholash masalasidir. Tegishli fondlar, korxona, tashkilotlarning xayriyalari bilan ularni
rag„batlantirishni kuchaytirish zarur. Prezidentimiz aytganidek «…adabiyot masalasi- bu
ma‟naviyat masalasidir. Bu Fond yozuvchilarni qo„llab-quvvatlash bilan bir qatorda, yurtimizda
ijod sohasining, milliy madaniyatimizning rivoj topishi uchun, kelajagimiz uchun xizmat
qilishini yoddan chiqarmasligimiz lozim»
1
.
Uchinchi masala shuki, yozuvchilar uyushmasining hayotimizdagi o„rni va nufuzini yanada
oshirishdan iborat. Uyushmaga ahzo bo„lib kirayotgan har bir inson avvalombor bu tashkilot
uning ijodini rivojlantirish, asarlarini jamoatchilikka yetkazish, istehdodini ro„yobga chiqarish,
mualliflik huquqlarini himoya qilish borasida amaliy yordam berishga qodir ekanini yaqindan his
qilishi lozim.
To„rtinsi masala shuki, yosh ijodkorlar bilan ishlash masalasi. Istehdodli yoshlarni izlab
topish va ularning iqtidorini ro„yobga chiqarishda chukur o„ylangan usullar, ya‟ni aniq
mexanizm zarurligini bugun adabiyotimiz manfaatlari talab etmoqda.
Beshinchi masala, bir vaqtlar Ozod Sharafiddinov boshlagan «Jahon adabiyoti» jurnali
orqali boshlab bergan dunyo adabiyotining eng yaxshi namunalarini tarjima qilish, chop etish,
o„rganish bilan bog„liq tajribalar, chet el yozuvchilari bilan aloqalarni yanada rivojlantirish
masalasiga yetarlicha e‟tibor berilmayapdi. Biz ma‟naviyatimizni yuksaltirish, yoshlarimizni
milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida kamol toptirishga intilayotgan ekanmiz, hech kachon
o„z qobig„imizga o„ralashib qolmasligimiz lozim. Boshqa sohalar qatori xalqaro maydonda
adabiyot sohasida ham aloqalarni kuchaytirishimiz kerak. «Qaysi mamlakatda bizning
adabiyotimiz, madaniyatimiz, qadriyatlarimizga hurmat bilan qarashadi, xorijdan biz nimalarni
o„rganishimiz mumkin va, o„z navbatida, ularga nimalarni taqdim etishimiz mumkin- bugun
masalalar xalqaro maydonda o„zligimizni namoyon etishda katta axamiyatga ega ekanini doimo
yodda tutishimiz lozim»
2
.
Va oxirgi masala-nashriyotlar va nashr masalasi. Bugungi kunda nashriyotlarga to„la
erkinlik berilgan, ularning faoliyatiga hech kim chetdan turib aralasha olmaydi. Lekin mana shu
erkinlikni to„g„ri tushunish, masalaga mahsuliyat bilan yondashish lozim. «..agar biz
O„zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug„ kelajagini
ulug„lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo„lsak, avvalombor buyuk
1
Karimov I.A. Adabiyotga e‟tibor-ma‟naviyatga, kelajakka e‟tibor. 23 b.
2
Karimov I.A. Adabiyotga e‟tibor-ma‟naviyatga, kelajakka e‟tibor. 33 b.
33
yozuvchilarni, buyuk shoirlarni, buyuk ijodkorlarni tarbiyalashimiz kerak. Nega deganda, ulug„
adib Cho„lpon aytganidek, adabiyot yashasa –millat yashaydi»
1
.
Mana shunday ma‟suliyatli ishlarni amalga oshishida, milliy g„oyamizning yoshlar ongiga
singishida, ularning amaliy ko„nikmalariga aylanib borishida adabiyotning imkoniyatlari
cheksiz.
Dostları ilə paylaş: |