Фаолият фалсафаси (праксиология)

---

1
IDROK HAQIDA TUSHUNCHA VA 
UNING XUSUSIYATLARI

---

2
Reja:

Idrok haqida tushuncha

Idrokning predmetliligi va yaxlitligi

Idrokning konstantligi va anglanganligi

Idrokning turlari

---

3
Idrok haqida tushuncha.

Idrok - inson ongida sezgi organlarimizga 
bevosita ta’sir etayotgan narsa va hodisalarni 
tartibga solinib, yaxlit, bir butun holda aks 
ettirilishi. Idrok narsa va hodisalarning ayrim 
xususiyatlarini aks ettiruvchi sezgilardan farq 
qiladi. Lekin idrok narsa ayrim sezgilarning 
oddiy yig‘indisidan iborat emas. Idrok hissiy 
bilishning yangi, yuqori bosqichidir. Idrok 
jarayonining o‘ziga xos xususiyatlari mavjud. 
Bular: idrokning predmetligi, yaxlitligi, ma’lum 
tartibda tuzilishi, konstantligi, anglanganligi.

---

4
Shaxs tevarak-atrofdagi narsa hodisalarning 
faqat ayrim xossalarini ongda aks ettirib 
qolmaydi balki ularning barcha xossalarini 
birgalikda bir butun holda ham aks ettiradi. 
Sezgi organlariga bevosita ta'sir etib turgan 
narsa-hodisalarning obrazlarining kishi bir 
butun holda aks ettirishi idrok deyiladi. 
Masalan: uyni idrok qilish, gulni idrok qilish, 
odamni idrok qilish va boshqalar. Sezgi va 
idrok bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Kishi 
narsa-hodisalarning ayrim xossalarini sezadi. 
Uni bir butun holda idrok qiladi. 

---

5
Idrokning predmetliligi. 

Idrokning predmetliligi ob’ektivlash ham deyiladi va 
tashqi olamdan olingan ma’lumotlarni shu olamning 
o‘ziga qaratishida ifodalanadi. Tashqi olamdan 
kelayotgan ma’lumot, obraz (masalan, o‘qilayotgan 
kitobning tasviri) bizning sezgi organlarimizda emas 
(ko‘z ichida emas), balki bizning tanamizdan 
tashqarida, tashqi olamda deb idrok qilinadi. Bu 
xususiyatsiz odamning amaliy faoliyatini tasavvur qilib 
bo‘lmaydi. Idrokning predmetliligi tug‘ma 
hisoblanmaydi. Sub‘ektda olamning predmetliligini 
ochib beruvchi ma’lum harakatlar tizimi mavjuddir. Bu 
yerda to‘yish va harakat sezgilari muhim rol o‘ynaydi. 
Harakatlar ishtirok etmaganda idroklarimiz predmetlik 
sifatiga ega bo‘lmagan, ya’ni tashqi olam ob’ektlariga 
qaratilmagan bo‘lar edi. 

---

6