17
Idrokning quyidagi turlarga ajratiladi:
1. Fazoni idrok qilish.
2. Vaktni idrok qilish.
3. Harakatni idrok qilish.
Fazoni idrok qilish undagi narsalarning shaklini hajmini
va o'zaro munosabatlarini aks ettirishdir. Demak,
fazodagi narsalar uch o'lchovda
idrok qilinadi,
narsalarning shakli: uch burchakli, to'rt burchakli, kub
kvadrat doira, konus va boshqalar. Narsalarning hajmi
katta kichik, o'rtacha, yirik mayda va boshqalar.
Narsalarning bir-biriga va idrok qiluvchiga munosabati:
o'ngda, chapda, yuqorida, pastda,
uzokda va
hokazo.
18
Idrokning murakkabligi
Sezgilar oddiy elementar psixik jarayondir. Idrok esa
sezgilarga qaraganda
murakkab psixik jarayon
hisoblanadi. Idrokning murakkabligi quyidagilarda
ifodalanadi: Har bir idrok tarkibiga ayni vaqtda bir
necha sezgi kiradi. Masalan, qovunni idrok qilish.
Bunda quyidagi sezgilar ishtirok etadi qovunning
shakli
va rangini aks etgiruvchi ko'rish sezgisi, hidini aks
ettiruvchi hid sezgisi, mazasinn aks ettiruvchi ta'm
sezgisi, harakatni aks etgiruvchi teri sezgisi va
boshqalar. Bu sezgilar taxlil yordamida ajratib olinadi
va idrokning reseptiv tomonini tashkil etadi. Ular
ishtirokida narsaning barcha xossalari bir butun
holda aks ettiriladi.
Bu esa idrokning
perseptiv tomonini tashkil
etadi.