Avtomobilni shatakka olishda boshqarish
Yo‘l harakati qoidalarining uchinchi ilovasida keltirilgan va
transport vositasi harakatlanishi taqiqlangan hollarda, ularni
ta’mirlash joylariga shatakka olgan holda yetkazish kerak.
Bir avtomobilni ikkinchi avtomobil qattiq yoki egiluvchan
ulagich yordamida shatakka olganida harakatlanuvchi tarkib
avtopoyezdga aylanadi. Demak, uning uzunligi va og‘irlik
parametrlari ortadi.
Ma’lumki, avtopoyezdlar harakatlanganida yakka avtomobilga
nisbatan g‘ildiraklarning aylanishiga, balandliklarga ko‘tarilishiga,
tezlashishiga bo‘lgan qarshilik ortishi bilan bir paytda tormoz yo‘li
ham uzayadi.
Avtomobil harakatlanayotganida dinamik gabarit yo‘lakning
ortishi ham uni boshqarishni murakkablashtiradi. Ayniqsa, bu
89
murakkablik qarama-qarshi ayrilishlarda va yo‘l qatnov qismining
chekkasida harakatlanayotganida ko‘proq namoyon bo‘ladi
(avtoshatakdagi avtomobil chetga og‘ishi natijasida kyuvetlarga
tushib ketishi, yo‘l yoqasida harakatlanayotgan piyodalarni bosib
ketishi ham mumkin).
Avtomobilni shatakka olganda haydovchi joyidan birinchi
pog‘onada asta-sekin qo‘zg‘alishi kerak.
Tormoz berilganda ishchi tormoz bilan bir paytda dvigateldan
(yordamchi tormoz tizimi) ham to‘g‘ri foydalanish kerak.
Egiluvchan ulagichlar yordamida shatakka olinganda havo bosimi
ostida ishlovchi tormoz tizimli avtomobillarning dvigateli ishlab
turishi kerak. Bunday shatakka olishda qo‘l (zaxira) tormozining
sozligiga ham katta ahamiyat berilishi kerak.
Agar dvigatel nosoz bo‘lsa, faqat qattiq ulagich yordamida
shatakka olish ruxsat etiladi.
Agar shatakka olinishi kerak bo‘lgan avtomobilning rul tizimi
texnik nosoz bo‘lsa, uning oldi qismini shatakchi avtomobilga
qisman ortib yoki qattiq uchburchaksimon ulagich yordamida
shatakka olish mumkin.
Egiluvchan ulagichning uzunligi 4 – 6
m
bo‘lsa, har 1
m
ga
ogohlantirish taxtachasi yoki bayroqchalar bog‘lanadi. Tezlik 50
km/s
dan ortmasligi kerak.
Kunduz kunlari shatakka olinganda ko‘rinish masofasi qancha
bo‘lishidan qat’i nazar, shatakchi avtomobildagi yaqinni yorituvchi
chiroqlarni, shatakda esa, gabarit chiroqlarni yoqib qo‘yi shi kerak.
|
