O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov

Yo‘lning qatnov qismi va yo‘l yoqasi kengligining harakat 
xavfsizligiga ta’siri
Yo‘lning qatnov qismi va yo‘l yoqasining kengligi harakat tezligi 
va xavfsizligiga, harakatlanish uchun qulaylikka katta ta’sir ko‘rsatadi.
2.0
1.5
1.0
0.5
Y
TH
ni
ng n
is
bi
y 
m
iq
do
ri
5 6 7 8 9 10 
Yo‘lning qatnov qismining kengligi, m
63-rasm
. YTHning nisbiy 
miqdori yo‘lning qatnov qismiga 
bog‘liqlik grafigi.
Haydovchi yo‘lning qatnov 
qismi keng bo‘lgan joylarda avto-
mobilni ortiqcha zo‘riqishlarsiz 
boshqaradi. Yo‘lning qatnov qis-
mi tor bo‘lgan joylarda, ayniq sa, 
ikki tasmali avto 
mobil yo‘llarida 
ro‘paradan kelayot gan avtomobiln-
ing yonidan o‘tib ketish da haydov-
chida zo‘riqish orta di va u tez vaqt 
ichida ish qobiliyatining kamayib 
ketishiga sabab bo‘ladi. Bu esa, o‘z navbatida, YTHning sodir bo‘lish 
ehtimoli ortishiga olib keladi (63-rasm).
Harakat xavfsizligiga yo‘l yoqasining kengligi bilan bir paytda 
uning mustahkamlangan yoki mustahkamlanmaganligi ham ma’lum 
darajada ta’sir etadi.
Ikki tasmali yo‘llarda yo‘l yoqasining kengligi bo‘yicha 
YTHning nisbiy miqdori quyidagicha bo‘ladi:

---

138
Yo‘l yoqasining kengligi, 
m
0,5
1,5
2,0
3,0
4,0
YTHning nisbiy miqdori
2,2
1,4
1,2
1,0
0,8
Avtomobil yo‘llari darajasiga qarab harakat xavfsizligini ta’min-
lash maqsadida QMQ 2.05.02-95 ga asosan quyidagicha loyihalagan 
bo‘lishlari kerak:
Avtomobil yo‘lining darajasi
Ia
Ib
II III
III
IVa
IVb
V
Qatnov qismining kengligi, 
m
2×7,5
2×11,25
2×15,0
2×7,5
2×11,25
2×15,0
7,5
7,5
7,5
6,0
4,5
Yo‘l yoqasining kengligi, 
m
3,0
3,0
2,0
1,5
1,0
1,0
1,0