O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

Zararsizlantiruvchi eritmalar bilan zaharlanganda birinchi 
yordam:
1. Ish tartibi buzilganda, avariya hollarida, texnik xavfsizli-
giga rioya qilinmaganda xodimlarda zaharlanish hollari ro‘y 
berishi mumkin. 
2. Barcha zararsizlantiruvhi kimyoviy moddalar bilan zahar-
langanda teri shilliq qavatli va nafas yo‘llarning ta’sirlanishi ro‘y 
beradi. 
3. Himoyalanmagan teriga zararsizlantiruvchi vosita tek-
kanda birinchi navbatda zararlangan joy oqar suvda yuviladi. 
4. Nafas yo‘li orqali zaharlanganda tezda ochiq havoga yoki 
yaxshi shamollatilgan xonaga chiqish, og‘iz - halqumni va 
burunni suv bilan chayish zarur. 
5. Zararsizlantiruvchi moddalar ko‘zga tushganda tezda oqar 
suv bilan bir necha daqiqa davomida yuvish, albutsit tomizish, 
oftalmologga murojaat qilish lozim.
QO‘LNI YUVISH 
 
Muolajalarni bajarishga kirishishdan oldin, ishni yakun-
lagandan keyin yoki bir bemor ko‘rilgandan so‘ng tibbiy-
ijtimoiy xodimi qo‘lini qo‘l yuvishning umumiy qoidasi bo‘yicha 
yuvishi zarur. U quyidagicha: 
1.
Avval qo‘lni yaxshilab suv bilan yuviladi. 
2.
So‘ngra sovunlab yuviladi. 
3.
Tirnoq osti va barmoqlar oralariga alohida e’tibor bergan 
holda qo‘l va barmoqlarning hamma joylarini bir-biriga ishqab 
tozalanadi (hech bo‘lmaganda 10–15 soniya davomida). 
4.
Qo‘llarni toza suv bilan yaxshilab chayiladi. 
5.
Qo‘lni qog‘oz sochiq yoki bir marta ishlatiladigan sochiq 
yordamida quritib, kranni yopish uchun sochiqdan foydala-
niladi. 
Tibbiy-ijtimoiy xodimdan har bir muolajadan oldin va keyin 
qo‘llarini yuvish va parvarishlash talab qilinadi. 

---

80 
1. Jo‘mrakni ochib suv harorati va oqimi tartibga solinadi. 
2. Sovun bilan avval chap so‘ng o‘ng qo‘l barmoqlari va 
oraliqlari yuviladi. 
3. Avval chap, so‘ng o‘ng qo‘l bosh barmoqlari aylanma 
harakat bilan ishqalanadi. 
4. Avval chap, so‘ng o‘ng qo‘l tirnoqlari kaft yuzasiga 
ishqalab sovun bilan yuviladi. 
5. Tirsaklarning chap, o‘ng pastki qismi sovun bilan yuviladi 
va chayiladi. Barmoqlar tegmagan holda jo‘mrak yopiladi. 
6. Avval chap, so‘ng o‘ng qo‘l quritiladi (iloji bo‘lsa qog‘oz 
salfekalardan foydalanilgani ma’qul). 
Steril maydonda ishlash uchun qo‘lni yuvishdan tashqari 
zararsizlantirish ham lozim.