O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’lim boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini

Joul — Lens qonuni.

Elektr toki o‘tkazgichning qarshiligini yengib ish bajaradi, shu jarayonda o‘tkazgichdan issiqlik ajralib chiqadi. Bo‘sh, ya‘ni ozod elektronlar harakatlanganida atomlar va molekulalar bilan to‘qnashadi, shunday harakatlarda elektronlarning mexanikaviy energiyasi issiqlik energiyaga aylanadi. Agarda issiqlik miqdori Q, tok kuchi I (A), qarshilik R (om ), elektr toki o‘tgan vaqtni t (s) bilan belgilasak, u holda bu qonun matematika yo‘lida quyidagicha yoziladi: Q=0,24*I²*R*t.

4. 
   O‘zgarmas tok ishi va quvvati.
   

Elektr tokining ish bajarish qobiliyatini elektr energiyasi deyiladi. Elektr tokining bajaradigan ishi elektr miqdorini kuchlanishga ko‘p aytirilganiga teng
A=Q*U,
Elektr tokining bir sekuntda, bajargan ishi elektr tokining quvvati deb ataladi.Tokning quvvati P harfi bilan belgilanadi. Quvvat tokning vaqt birligida bajargan ishiga teng:
P=U*I.
Elektr quvvati vatt bilan o‘‘chanadi: 1000 Vt = 1 kVt.

4. 
   Qarshiliklarni ketma-ket ulash.
   

Elektr zanjirida qarshiliklar ketma-ket ulanganda, elektr toki hamma qarshiliklardan birma-bir o‘tadi. Bunday ulanish ketma-ket ulanish deyiladi.

4-rasm . Qarshiliklarni ketma-ket ulash.
Sхеmada umumiy qarshilik: ∑ R = R₁ + R₂ + R₃;
Kuchlanish: U_AD=U₁ + U₂ + U₃
Qarshiliklar bir xil miqdorga ega bo‘lsa, R_ekv=n R, om, u holda , volt O‘tkazgichlarketma-ket ulanganda, ularning umumiy qarshiligi qarshiliklarning yig‘‘ndisiga teng.

4. 
   Qarshiliklarni parallel ulash.
   

Manbaga hamma qarshiliklarning boshlangich uchlari va oxirgi uchlari ulansa bunday holat qarshiliklarning parallel ulanishi deb aytiladi. Bunday ulanishda elektr toki qarshiliklarga bo‘linib ketadi. Hamma qarshiliklarning uchlarida bir xil kuchlanish bo‘ladi. U holda umumiy kuchlanish:
U=U₁=U₂=U₃, umumiy tok kuchi I=I₁+I₂+I₃ bo‘ladi.

5-rasm. Qarshiliklarni parallel ulash. 10-rasmda zanjirning o‘tkazuvchanligi:

Bunday zanjirning qarshiligini topish uchun kasrni aylantirish kerak. U holda:

4.