Elektrotexnika va elektronika asoslari Xakimbek Abduxalimov111
3-LABORATORIYA ISHI. Bipolyar tranzistorlar, ularning tuzilishi va usullar.
A:—kollektor; e—emitter
Tranzistorlar deb, kirish zanjirida tokning o ‘zgarishi chiqish zanjiridagi qarshilikning o ‘zgarishiga olib keladigan yarim o‘tkazgichli asboblarga aytiladi. Ba’zan elektr signallarini kuchaytirishga yoki generatsiyalashga mo‘ljallangan, n -p o‘tuvchi yarim o‘tkazgich asboblariga tranzistorlar deyiladi, ular 3 yoki undan ko‘p uchga ega bo‘ladilar. «Tranzistor» so‘zi inglizcha «transformer of resistance» so‘zidan kelib chiqib, «qarshilikni o‘zgartiruvchi» degan ma‘noni anglatadi. Tranzistorlarning quvvati, tebranishlar diapazoni, yasash texnologiyasi va faoliyat prinsipi bo‘yicha turli klassifikatsiyalari mavjud. Xalq xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgani bipolyar tranzistorlari hisoblanadi. Emitter va kollektori teshikli bo‘lgan yoki p - elektr o‘tkazuvchanli va baza elektron elektr ot’kazuvchanli tranzistorlarni, p-n-p tipidagi tranzistorlar deyiladi. Tranzistor bilan elektrovakuum triodini solishtirganimizda, emitter — katodga, baza — setkaga, kollektor — anodga to‘g‘ri keladi. Setkali kuchlanish (kirish) orqali boshqariladigan trioddan farqi, tranzistor kirish toki orqali boshqariladi, shuning uchun tranzistorning kirish zanjirida, uch elektrodli lampalarning kirish zanjiriga nisbatan quvvatdan foydalanish ko‘p roq bo‘ladi. Endi p-n-p tipidagi tranzistorlarni ishlash prinsipi bilan tanishamiz. Tranzistorning kollektor (chiqish) zanjiriga o‘tkazmaslik yo‘nalishida E kb manba ulanadi. Kollektor o‘tish joyida elektr maydonining keskinligi oshadi, kollektor otish joyi orqali asosiy bo‘lmagan tashuvchilarning harakatidan kelib chiqqan kollektor zanjirida kichik teskari tok paydo bo‘ladi. Bu tok kollektorning issiqlik toki deyiladi, chunki uning miqdori haroratga bog‘liq bo‘ladi va I kbo bilan belgilanadi. toki deyiladi, chunki uning miqdori haroratga bog‘liq bo‘ladi va I kbo bilan belgilanadi.
4-ILOVA. Mustahkamlash uchun savollar:
1.Yarimo‘tkazgichli asboblarning xususiyatlari.
2.Ikkita p- turli va n- turli tutashgan yarimo‘tkazgichlar Mustaqil ta‘lim: test savollari tuzish.
