О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

 
2. Kesish jarayoning turlari 
Kesish jarayonining asosiy uchta turi bor. 
 
Kesib ajratish. Kesish jarayonining bu turi pona shaklidagi asbob bilan bajariladi, 
bunda material ikki bo‟lakka bo‟linadi (37-rasm). 
Ta„sir ettiriladigan kuch kesuvchi asbob tanasidan o‟tib, o‟tkirlik burchagi β ni teng 
ikkiga bo‟ladi. 
37-rasm. Kesish jarayonini pona shaklidagi asbob bilan ikki bo‟lakka bo‟lish. 
38-rasm. Kesish jarayonini ikkita kesish asbobi yordamida ikkita bo‟lakka bo‟lish. 
 
Kesib olish. Kesish jarayonini ikkita kesish asbobi yordamida amalga oshiriladi, 
bunda ham material ikkita bo‟lakka bo‟linadi (38-rasm).

---

Kesish kuchi asbobning yuzalaridan biri bo‟ylab va kesish kuchlanishi hosil qiladi, bunda ham 
qirindi hosil bo‟lmaydi. 
 
Qirindi ajratish. Bunda kesish jarayoni har xil kesuvchi asboblar yordamida 
zagatovka sirtida materialning ma„lum qatlamini qirindi tarzida ajratib olishdan iborat (39-
rasm). 
2. Keskich, uning qismlari va elementlari 
Keskich metall ishlash sanoatida eng ko‟p tarqalgan asbobdir. Keskichlar bajariladigan ish 
turiga qarab, xilma-xil stanoklarda detallar ishlashga foydalaniladi. 
Nazariya va tajribalarga asoslanib, keskich tig‟i burchaklarining optimal qiymatlari va tig‟ning 
shakli topilgan. Keskich kallak va tana qismlardan iborat (40- rasm) bo‟lib, kallak 
qismining elementlari 40 - rasmda ko‟rsatilagn. 
40-rasm. Kesish jarayoni har xil kesuvchi asboblar yordamida zagatovka sirtida materialning 
ma„lum qatlamini qirindi tarzida ajratib olish. 
41-rasm. Keskich yuzalari. 
Surish yo‟nalishiga ko‟ra keskichlar o‟naqay va chapaqay turlarga bo‟linadi. 
Keskichning planda va yon tomondan ko‟rinishida uning o‟qi to‟g‟ri chiziq bo‟lsa, bunday 
keskich to‟g‟ri keskich deyiladi. Planda o‟qi egri chiziq bo‟lgan keskichlar qayirma keskichlar 
deb ataladi. Yon ko‟rinishida o‟qi egri chiziqdan iborat bo‟lgan keskichlar egri chiziqlar 
deyiladi. Kallagi tanasidan egik bo‟lgan keskichlar cho‟ziq kallakli keskichlar deb ataladi. 
Ishlanayotgan yuzadan keskich kirindi yo‟nayotganda bu zagatovkada quyidagi yuzalar bo‟ladi 
(41-rasm):