2. Suvdagi aralashmalar va ularning turlari.
Tabiiy suvlarda asosan Ca, Mg, Na, H, Fe, Al kabi kationlar, Ce, SO
4
, HCO
3
, CO
3
, HSiO
3
kabi
anionlar ko‟p bo‟ladi. Са va Mg kationlari suvda eng ko‟p uchraydigan moddalar bo‟lib, bu kationlar
suvning xalq ho‟jaligida, IES larda ishlatish imkoniyatini belgilaydi. Suvni bu kationlar bilan
boyitadigan manbalar tabiatda ko‟p uchraydigan CaCO
3
, CaSO
4
, MgCO
3
. Ca(HCO
3
)
2
, Mg(HCO
3
)
2
,
Cacl
2
, Ca(HSiO
3
)
2
kabi birikmalardir. Bulardan Ca(HCO
3
)
2
, Mg(HCO
3
)
2
, Cacl
2
, Mgcl
2
birikmalari
oddiy sharoitda suvda yaxshi erishi sababli, ular suvni bevosita Ca va Mg kationlari, HCO
3
, Cl
anionlari bilan boyitadi.
Oddiy sharoitda suvda eriydigan birikmalar suv tarkibidagi gaz ta„sirida bu birikmalarning
bikarbonatlarini hosil qiladi.
CaCO
3
+H
2
O+CO
2
=Ca(HCO
3
)
2
;
MgCO
3
+H
2
O+CO
2
=Mg(HCO
3
)
2
.
Hosil bo‟lgan birikmalari, ya„ni bikardonatlar oddiy sharoitda suvda erib, suv tarkibidi Ca, Mg
kationlari HCO
3
, HSiO
2
anionlari miqdorini oshiradi.
Tabiiy suvlarda Са va Mg kationlari miqdori har xil bo‟lib, daryo, anhor suvlarida 5-10 mg-
ekv/l, sho‟r ko‟l, dengiz, okean suvlarida 10-20 mg - ekv/l gacha bo‟ladi.
Na va К – kationlarining har qanday anorganik birikmalari suvda yaxshi eriydi va gidrolizga
uchramaydi. Bu kationlar suvdagi anionlar bilan birikib kam eruvchan birikmalar hosil qilmaydi,
ularning birikmalari barqaror birikmalar bo‟lib, miqdori suvning bug‟lanishi natijasida o‟zgarishi
mumkin. Yer yuzi suvlarida Na – kationi ko‟p bo‟lib, ko‟l va dengiz suvlarida NaCl, osh tuzi
ko‟rishida bo‟ladi.
54
Vodorod va gidroksidlar suvda asosan anorganik kislotalar va ishqorlarning dissotsiyalanish
natijasida hosil bo‟ladi.
HCl=H
3+
+Cl
-
NaOH=Na
+
+OH
-
HNI
3
=H
+
+NO
3
-
KOH=K
+
+OH
-
H
2
SO
4
=2H
+
+SO
4
2-
Ca(OH)
2
=Ca
2+
+2OH
-
Suv ham kuchsiz elektrod bo‟lib, oddiy sharoitda qisman ionlarga dissotsiyalanadi bir
molekula suvning dissotsiyalanishi natijasida bita H
+
kationi va bitta OH
-
anioni hosil bo‟ladi. Suvdagi
H
+
va OH
-
ionlarining teng holati betaraf holati deyiladi. Kimyoviy toza suvda 23
0
S xaroratda
ularning kontsentratsiyasi 10
-7
g ion/kg teng bo‟lib, bu ko‟rsatkichning teskari logarimi olinib bu
kattalik suvning vodorod ko‟rsatkichi deb ataladi va pH harflari bilan belgalanadi.
Dostları ilə paylaş: |
