O‘zgarmas (T=const) temperaturada sodir bo‘ladigan termodinamik jarayon izotermik jarayon deyiladi. Boyl-Mariott qonuniga asosan T=const. Izotermik jarayonning Pv koordinatalari diagrammasi giperboladan, Ts –koordinatadagi diagrammasi obtsissa o‘qiga parallel chiziqdan iborat (5.3-rasm).
Tizim xolatlarining tenglamalarini quyidagicha yozish mumkin.
p1v1=RT1; p2 2=RT2.
T=const bo‘lganligi uchun T1=T2.
Boyl-Mariott qonunining ifodasi tizim holat tenglamalarining nisbatidan topiladi.
Boyl-Mariott qonunining ifodasi tizim holat tenglamalarining nisbatidan topiladi.
p1/p2=v2/v1 yoki p1v1=p2v2…pnvn=const (5.20)
Demak, o‘zgarmas temperaturadagi berilgan gaz massasi bosimining hajmiga ko‘paytmasi o‘zgarmas kattalikdir.
Termodinamik tizimga uzatilgan issiqlik miqdorini termodinamikaning birinchi qonunini yozib, uning tahlilidan aniqlaymiz.
Termodinamik tizimga uzatilgan issiqlik miqdorini termodinamikaning birinchi qonunini yozib, uning tahlilidan aniqlaymiz.
dqT=cvdt+pdv
Izotermik jarayonda T= const bo‘lganligi uchun dT=0. Shu sababli du=cvdt ekanligidan, izotermik jarayonda ichki energiyaning o‘zgarishi nolga teng, ya’ni
du=0 (5.22)
Demak, tizimga uzatilgan issiqlik miqdori tashqi ta’sir kuchiga qarshi mexanik ish bajarishga sarflanadi.
dqT=dℓ (5.23)
Issiqlik miqdori Ts-diagrammada balandligi T va asosi st ga teng to‘rtburchak yuziga teng, ya’ni qT=Ts. Izotermik jarayonda entropiyaning o‘zgarishini quyidagi formuladan aniqlanadi.
Issiqlik miqdori Ts-diagrammada balandligi T va asosi st ga teng to‘rtburchak yuziga teng, ya’ni qT=Ts. Izotermik jarayonda entropiyaning o‘zgarishini quyidagi formuladan aniqlanadi.
5.4-rasm. Gaz holatini adiabatik jarayonda o‘zgarishining Pv - va Ts - diagrammalari