O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

organi yoki fuqarolarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri ovoz 
berishi (referendum) bilan qabul qilingan va eng 
asosiy ijtimoiy (shu jumladan yer) munosabatlarini 
tartibga soluvchi me’yoriy aktdir.

Yer kodeksi - bu yer munosabatlarini yerdan oqilona 
foydalanishni va uni muhofaza qilishni ta’minlash, yerda xo‘jalik 
yuritishning har xil shakllarini teng rivojlantirish, tuproq 
unumdorligini tiklash, tabiiy muhitni saqlash va yaxshilash hamda 
fuqarolar, korxonalar, tashkilotlar, muassasalarning yerga bo‘lgan 
huquqlarini himoya qilish uchun sharoit yaratish maqsadida tartibga 
soluvchi yer qonunchiligi me’yorlarining tizimlashtirilgan 
yig‘indisidir.
 

---

11 
Qonunni to‘ldiruvchi aktlar
 
- bu harakatdagi qonunlar asosida chiqarilgan va boshqa davlat 
organlari tomonidan bajarilishini ta’minlovchi me’yoriy hujjatlardir.
Ularga Prezident 
farmonlari, hukumat qarorlari va farmoyishlari, vazirliklar va qo‘mitalar, mahalliy hokimiyat 
organlarining ular vakolatiga kiritilgan masalalar bo‘yicha buyruqlari, ko‘rsatmalari, 
qoidalari, yo‘riqnomalari kiradi.
 
Bunday hujjatlarga, masalan, O‘zbekiston hukumatining «Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida», 
«Dehqon xo‘jaligi to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarini amalga oshirish muddatlari 
va chora-tadbirlari to‘g‘risida» (1998 y.), «Qishloq xo‘jaligini isloh qilishga oid qonun hujjatlariga 
muvofiq qishloq xo‘jaligi kooperativlari (shirkat xo‘jaliklari) tuzish chora-tadbirlari to‘g‘risida» 
(1998 y.), «O‘zbekiston Respublikasida davlat yer kadastrini yuritish to‘g‘risida»gi (1998 y.) va 
boshqa qarorlari kiradi. 
Yer tuzish va yerdan foydalanishni hamda uni muhofaza qilishni tashkil etish masalalari 
bo‘yicha qonunni to‘ldiruvchi aktlarga qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, Yer resurslari davlat 
qo‘mitasi va boshq. yo‘riqnomalari, ko‘rsatmalari, buyruqlari ham kiradi. Ular, asosan, faqat shu 
organlar tarkibidagi muassasalar, tashkilotlar va mansabdor shaxslarga taalluqli bo‘ladi. Xususan 
quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: «O‘zbekiston Respublikasida yer tuzishning Asosiy Nizomi» 
(2017y.), «O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari davlat qo‘mitasi organlari tomonidan yer 
qonunchiligini buzgan qonunbuzarni ma’muriy javobgarlikka tortish bo‘yicha muvaqqat 
yo‘riqnoma» (1999 y.), «Fermer xo‘jaligini yuritish uchun yer uchastkalarini fuqarolarga uzoq 
muddatga ijaraga berish tartibi» (1998 y.). 
 
 
 
 
Yer tuzish texnikasi barcha yer tuzish ishlarining ajralmas qismi hisoblanadi. Bunda izlanishlar 
va loyihaviy yechimlar natijalarini toza qag‘oz varog‘ida emas, balki to‘la va aniq plan-xarita 
materiallarida grafikaviy tasvirlash ko‘zda tutadigan ma’lum usullardan foydalaniladi. Shu sababli, 
yer tuzish uchun zarur aniqlikda va axborotlar, elementlar to‘laligida bajarilgan har xil planlar va 
xaritalar kerak. 
Yer ustida, havoda va kosmosda olingan tasvirlar yordamida tayyorlangan plan materiallari 
bo‘yicha yer resurslarini o‘rganish va xaritalash, yer konturlari, yer egaliklari va yerdan 
foydalanishlar maydonlarini hisoblash, qidiruv va izlanishlar, yer tuzishni loyihalash amalga 
oshiriladi. Loyihalar maxsus texnik (geodezik) ishlarni bajarish yordamida joylarga (naturaga) 
ko‘chiriladi; faqat shundan keyingina ularni tadbiq etishga kirishish mumkin. 
Yer tuzishdagi texnik ishlar, maxsus geodeziya injenerlik ishlari, plan-xarita materiallaridan 
foydalanish usullari yer tuzishning texnik asoslari hisoblanadi; ular maxsus «Yer tuzishda geodezik 
ishlar» fanida o‘rganiladi.